Công nhân ở Bạc Liêu có từ khi nào?

Đội ngũ công nhân Việt Nam xuất hiện khi có cuộc khai thác thuộc địa lần thứ I (từ năm 1897 - 1914) của thực dân Pháp. Số lượng công nhân năm 1906 là 49.500 người, trong đó có 1.800 thợ chuyên môn. Đến cuối năm 1929, tổng số công nhân làm việc trong các doanh nghiệp của tư bản Pháp là hơn 22 vạn người, trong đó có 5,3 vạn thợ mỏ; 8,6 vạn công nhân các ngành công thương nghiệp; 8,1 vạn công nhân các đồn điền trồng cây công nghiệp. Đó là chưa kể đến những người làm ở xí nghiệp thủ công, thợ may, thợ giặt, khuân vác...

Năm 1882, hạt Bạc Liêu được thành lập và ngay từ lúc này thực dân Pháp đã xây dựng một khu công sở gọi là Thành Bạc Liêu, trong đó có nhà tham biện (nơi Chánh tham biện ở là trụ sở Liên hiệp Hội VH-NT tỉnh hiện nay), nhà máy nước (có cả đài chứa nước còn tồn tại đến ngày nay), nhà máy điện (hiện là trụ sở của Điện lực TP. Bạc Liêu), trại lính hiến binh (garde - civile), có cả trại giam (nơi có bia di tích mới xây dựng gần đây)… Gọi là Thành vì khu vực này bao quanh bởi một tường rào cao trên 2m có giăng dây kẽm gai phía trên trông như bức tường thành. Và những người công nhân làm ở nhà máy nước, nhà máy điện trong Thành Bạc Liêu là những công nhân đầu tiên ở Bạc Liêu. Chưa biết số lượng chính thức nhưng ước cũng chỉ khoảng không quá 50 người. Trong lực lượng ấy, tuy làm việc cho thực dân nhưng đã có mầm mống cách mạng. Bởi sau đó vào những năm 30 - 40 của thế kỷ 20, ở đây đã thành lập được Chi bộ (Đảng) Thành Bạc Liêu, trong đó có một số đảng viên là công nhân. Lại có chi bộ đặc biệt trong lực lượng garde - civile (có đảng viên là… lính garde - civile). Trong sự kiện treo cờ Đảng ở Thành Bạc Liêu vào đầu năm 30 có sự tham gia của công chức, công nhân ở Nhà dây thép (Bưu điện tỉnh hiện nay). Ở Giá Rai có Chi bộ Trại cưa (trong đó có công nhân là đảng viên).

Sau đó, một số nhà máy xay lúa lớn được thành lập, rồi Công xi rượu của Hội đồng Trạch ra đời, số lượng công nhân được phát triển nhiều hơn. Hầu hết lực lượng này đều có nguồn gốc là nông dân, vì nhiều lý do không thể bám nông thôn, họ phải ra Thành Bạc Liêu mưu sinh bằng cách làm công ăn lương, không làm việc cho thực dân Pháp thì cũng làm việc cho các doanh nhân người Hoa, người Việt. Nhưng nói chung, trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, lực lượng công nhân Bạc Liêu cũng còn mỏng, chỉ độ vài trăm người làm ở các ngành nghề khác nhau. Lực lượng này đã góp phần quan trọng trong việc xây dựng và phát triển các tổ chức đoàn thể, chi bộ Đảng. Từ đó phong trào cách mạng phát triển dẫn đến ngày giành chính quyền vào tháng Tám năm 1945.

T.C