Điều tiết hài hòa nước mặn - ngọt đảm bảo phục vụ sản xuất

Hiện nay, mực nước trên hệ thống kênh thủy lợi xuống rất thấp. Do vùng Bắc Quốc lộ 1A cùng thời điểm sản xuất lúa và nuôi trồng thủy sản trên cùng một hệ thống thủy lợi nên xảy ra trường hợp tranh chấp mặn - ngọt. Để đảm bảo nguồn nước cho trồng lúa và nuôi tôm, Ban chỉ đạo tỉnh vừa họp bàn giải pháp điều tiết nước.

Thiếu nước trồng lúa, nuôi tôm

Theo thống kê, toàn tỉnh còn gần 29.000ha lúa vụ đông xuân chưa được thu hoạch, cần được bơm tưới nước từ 1 - 3 đợt. Do thiếu nước ngọt nên hơn 415ha lúa ở cuối nguồn của 325 hộ dân (xã Phong Tân, huyện Giá Rai) bị thiệt hại. Trong đó, có 177ha giảm năng suất từ 30 - 70%, 238ha giảm năng suất trên 70%.

Cống phân ranh mặn - ngọt ở huyện Hồng Dân. Ảnh: M.Đ

Về nuôi trồng thủy sản, toàn tỉnh có hơn 63.000ha đã thả tôm giống. Trong đó, huyện Giá Rai gần 20.000ha, huyện Phước Long hơn 20.500ha, huyện Hồng Dân hơn 22.500ha.

Do thời tiết nắng nóng, một số kênh thủy lợi cấp III và kênh nội đồng chưa được nạo vét kịp thời nên không đáp ứng nhu cầu nước nuôi tôm. Tuy nhiên, nhờ nông dân chủ động bơm trữ nước nên năng suất những diện tích nuôi tôm theo mô hình quảng canh cải tiến, quảng canh cải tiến kết hợp giảm không đáng kể. Song, do độ mặn tăng cao nên hơn 1.400ha tôm nuôi ở huyện Giá Rai bị thiệt hại.

Thời điểm này, vùng chuyển đổi phía Bắc Quốc lộ 1A đang là vụ nuôi trồng thủy sản chính nên nhu cầu nước mặn rất lớn. Do đỉnh triều cường trong tháng 4 và tháng 5 ở mức thấp hơn so với các tháng đầu năm 2015 và trung bình nhiều năm, vì vậy, phải lấy nước mặn trong những ngày triều cường biển Đông. Khi đó nước mặn mới đến được huyện Giá Rai (xã Phong Thạnh, Phong Thạnh Tây A, Phong Thạnh Tây B…), huyện Phước Long và Hồng Dân.

nỗ lực điều tiết nước để giảm thiệt hại cho nông dân

Hiện nay, nước phục vụ vụ lúa đông xuân cơ bản đủ, chỉ cần 2 - 3 lần bơm nữa là xong. Nhưng đối với trà lúa hè thu ở huyện Hồng Dân (xuống giống hơn 1.200ha) có khả năng thiếu nước. Hiện vùng tam giác Ninh Quới còn ba đầu kênh cấp nước ngọt từ sông Cái (giáp ranh tỉnh Sóc Trăng - Bạc Liêu). Khi điều tiết nước mặn cho vùng nuôi tôm phía Bắc, khả năng phải đắp đập tại ba đầu kênh này. Do đó, sẽ không có nguồn nước ngọt cấp bổ sung, nguy cơ ảnh hưởng đến diện tích lúa nếu không có mưa.

Để giúp nông dân lấy nước kịp thời phục vụ sản xuất, Ban điều tiết nước tỉnh đã xây dựng lịch điều tiết nước 15 ngày cuối tháng 4/2015. Ông Nguyễn Văn Minh, Giám đốc Trung tâm quản lý kỹ thuật công trình thủy lợi (Sở NN&PTNT), cho biết: “Để lấy nước mặn vào, bà con cần mở cống để tiêu nước ô nhiễm vào các ngày 16, 17/4. Ngày 17, 18, Hộ Phòng mở cống lấy nước vào, sau đó đóng cống. Và luân phiên đến Giá Rai mở cống ngày 20, 21/4 lấy nước vào và đóng cống. Bà con cần chủ động trong việc lấy nước mặn, tuân thủ lịch điều tiết nước mặn - ngọt, nếu không sẽ không thể lấy nước mặn vào các ngày sau đó. Bởi, theo tính toán của Ban điều tiết nước tỉnh, nước mặn sẽ tràn lên Ngã Năm - Sóc Trăng”.

Dự báo, tình hình khô hạn, xâm nhập mặn sẽ còn diễn ra gay gắt với mức độ ngày càng tăng. Vì vậy, về lâu dài, vụ lúa đông xuân phải sản xuất theo quy hoạch. Đồng thời xem xét điều chỉnh lịch xuống giống vụ đông xuân sát với tỉnh Sóc Trăng để vừa được hưởng lợi từ chính sách mua tạm trữ lúa của Chính phủ, vừa tránh thiếu nước cuối vụ.

Huyện Giá Rai cần có giải pháp khoanh vùng nuôi trồng thủy sản nằm xen lẫn với vùng lúa của xã Phong Tân để tránh ảnh hưởng đến sản xuất do mặn xâm nhập. Các huyện cần tổng hợp nguồn kinh phí hỗ trợ bơm tát nước vượt định mức, mua máy bơm nước, đắp đập và nạo vét thông luồng kênh… để tỉnh tập hợp trình Trung ương hỗ trợ. Tỉnh cũng đã đề nghị Trung ương triển khai đầu tư xây dựng âu thuyền tại ngã tư Ninh Quới và nạo vét hai tuyến kênh dẫn nước ngọt từ Sóc Trăng về Bạc Liêu…

Theo ông Lê Thanh Dũng, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh, từ đầu năm đến nay, ngành Nông nghiệp tỉnh thực hiện khá tốt việc điều tiết nước nên diện tích lúa, tôm thiệt hại không cao. Song, cần phải nỗ lực hơn nữa để giảm thiệt hại cho nông dân ở mức thấp nhất, đảm bảo nước sản xuất ở hai vùng tôm - lúa.

MINH ĐẠT