Nhớ mãi trận đánh ở xóm Cây Dong, Cựa Gà

Năm 1962, lần đầu tiên Đại đội 71 (Phú Lợi) đánh địch với chiến thuật “trực thăng vận” có kết hợp phi cơ oanh tạc ác liệt của Mỹ, ngụy tại ấp Thạnh Hưng II, xã Vĩnh Bình, huyện Phước Long (nay là huyện Hòa Bình). Từ tình thế bị động, quân và dân ta đã chuyển sang chủ động dù tương quan lực lượng không cân sức.

Bà Nguyễn Thị Quyền đứng ở khu đất dự kiến dựng bia tưởng niệm trận đánh tại ấp Thạnh Hưng II năm 1962.  Ảnh: N.Q

Đây là trận đánh lớn nhất mà bà Nguyễn Thị Quyền từng chứng kiến và tham gia. Thời điểm đó, bà Quyền 22 tuổi, du kích ấp Thạnh Hưng II. Bà Quyền kể: “Đêm 19/8/1962, Đại đội 71 từ Vĩnh Châu về đóng quân tại ấp Thạnh Hưng II. Sáng hôm sau, “cá nhái” (máy bay địch) từ sân bay Bạc Liêu bay vô đây phóng pháo, thả quân. Đại đội 71 và du kích ấp, xã đánh trả dữ dội”. Chúng tăng cường thêm máy bay trực thăng đến bắn phá, ném bom ác liệt, quy mô rộng hơn, cả khu vực 2 xóm Cây Dong, Cựa Gà dọn bãi cho việc đổ quân.

Kế hoạch của địch được ta dự đoán đúng, nên Đại đội 71 cùng du kích địa phương tập trung đánh. Khi lực lượng quân ngụy vào địa hình, ta nổ súng tiêu diệt gần hết đại đội địch, số còn sống chạy ngược ra ruộng. Liền lúc đó, chúng tăng cường không quân bắn, thả bom nhiều lượt và điều 20 trực thăng đổ quân lần nữa, đánh thẳng vào đội hình của ta. Trận chiến không cân sức diễn ra vô cùng gay go, quyết liệt. Song, những tay súng thiện xạ “một phát một tên” của bộ đội ta khiến xác giặc nằm ngổn ngang. Một lần nữa, địch phải rút quân ra đồng.

Tuy nhiên, địch vẫn ngoan cố, tiếp tục đánh phá bằng không quân, thả bom mật độ dày, vô cùng ác liệt hòng tiêu diệt cho được lực lượng ta. Sau hơn 2 giờ hứng mưa bom bão đạn, xóm nhỏ Cây Dong, Cựa Gà gần như bị san bằng.

Chưa dừng lại, địch tiếp tục đổ quân Trung đoàn 33 (thuộc Sư đoàn 21 ngụy) ở phía sau giáp xóm Cựa Gà và vùng lân cận, với ý đồ bao vây tiêu diệt lực lượng ta. Trước tình hình này, bộ đội quyết định rút quân bảo toàn lực lượng. Địch ở lại thu gom xác đồng đội của chúng trong gần 3 ngày.

Trận đánh này, địch chết và bị thương gần 200 tên, trong đó có 2 cố vấn Mỹ. Về phía ta, có 21 chiến sĩ và 2 du kích hy sinh, 4 người dân thiệt mạng. Dù không thắng lợi trọn vẹn, nhưng với lực lượng ít, vũ khí phần lớn thô sơ, quân dân ta đã cầm chân, tiêu diệt địch hiệu quả, chống lại sự càn quét của kẻ thù.

Nơi diễn ra trận đánh ác liệt năm nào sẽ được dựng bia tưởng niệm. Bà Trần Thị Hiền, Trưởng phòng VH-TT huyện Hòa Bình, cho biết huyện đang phác thảo mẫu bia tưởng niệm, còn kinh phí xây dựng thì chờ ý kiến của UBND tỉnh. Không bao lâu nữa, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện Hòa Bình sẽ có thêm một “địa chỉ đỏ” để nhớ về một thời hào hùng.

Mạnh Quân