Cẩn trọng với bệnh thương hàn khi thời tiết thay đổi

Vào mùa nắng nóng, môi trường sống tạo điều kiện cho bệnh thương hàn phát triển, làm ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng. Người mắc bệnh thương hàn do ăn phải thức ăn và đồ uống bị nhiễm khuẩn mà không được nấu chín hoặc do tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân, người mang vi khuẩn qua chất thải, chân, tay, đồ dùng bị nhiễm khuẩn.

Trực khuẩn thương hàn. Ảnh: Internet

Trực khuẩn thương hàn có tên khoa học là Salmonella typhi. Loại vi khuẩn này có sức đề kháng cao, chúng có thể sống trong thời gian hàng tháng trời ở ngoài môi trường. Ở nhiệt độ 55oC trong vòng 30 phút, vi khuẩn có thể bị giết chết. Cồn và các loại thuốc sát khuẩn khác cũng có thể diệt được vi khuẩn trong thời gian từ 3 - 5 phút…

Bệnh thương hàn thường xảy ra ở những nơi có điều kiện sinh hoạt kém vệ sinh. Các nhà khoa học đã thống kê hàng năm trên toàn thế giới có khoảng 17 triệu trường hợp mắc bệnh với khoảng 600.000 người chết do bệnh thương hàn. Tại nước ta, thời gian trước đây ghi nhận mỗi năm có khoảng từ 10.000 - 20.000 trường hợp mắc bệnh thương hàn làm cho hàng chục người bị tử vong nhưng đến năm 2013 giảm xuống chỉ còn 653 trường hợp mắc và không có trường hợp nào bị tử vong. Tuy vậy, dịch bệnh có thể quay trở lại bất cứ lúc nào nếu chủ quan không tiếp tục duy trì tích cực các biện pháp phòng bệnh chủ động.

Ổ chứa của vi khuẩn phó thương hàn đôi khi phát hiện gặp ở các động vật nuôi trong nhà. Người bị mắc bệnh do dùng thức ăn hoặc nước uống bị nhiễm trực khuẩn thương hàn và phó thương hàn. Những phương thức lây nhiễm khá phổ biến là uống nước chưa đun sôi bị nhiễm mầm bệnh như: nước lã, nước đá; ăn phải thức ăn bị nhiễm vi khuẩn nhất là ăn loại trai, hàu, nghêu, sò, ốc, hến... nhiễm mầm bệnh từ nguồn nước bị nhiễm bẩn nhưng không nấu chín kỹ. Đồng thời, việc sử dụng các loại rau quả trồng bón bằng phân tươi khi ăn sống không được xử lý sạch; dùng sữa và các chế phẩm từ sữa bị nhiễm vi khuẩn thương hàn qua quá trình chế biến, bảo quản không tốt cũng là tác nhân gây bệnh. Ngoài ra, ruồi cũng là nguyên nhân gây nhiễm bẩn các loại thực phẩm và trong môi trường thực phẩm đó vi khuẩn sẽ phát triển nhân lên đủ khả năng gây bệnh cho người…

Khi bị mắc bệnh, bệnh cảnh lâm sàng thường có triệu chứng sốt tăng dần, người bệnh bị rối loạn tiêu hóa, bụng trướng và có dấu hiệu ùng ục bên hố chậu phải; bị phát ban dạng sởi ở vùng quanh thắt lưng. Độc tố thương hàn tác động vào các mảng bạch huyết ở họng và ruột gây ra loét họng, loét ruột gây chảy máu ruột. Độc tố cũng gây nhiễm độc cơ tim, làm viêm cơ tim, trụy tim mạch. Đồng thời khi độc tố nhiễm vào não thất 3 gây triệu chứng mạch nhiệt phân ly, viêm não rất đặc thù của bệnh thương hàn. Các trường hợp nhẹ thường có triệu chứng giống như viêm dạ dày, viêm ruột gây nên tiêu chảy thông thường. Chẩn đoán xác định bệnh khi cấy máu thấy mọc vi khuẩn thương hàn. Ngoài ra, các xét nghiệm khác bổ sung cũng giúp cho việc chẩn đoán bệnh là dùng phản ứng Widal hoặc sử dụng kháng thể đơn dòng phát hiện kháng nguyên H trong máu bệnh nhân.

Để phòng ngừa lây nhiễm bệnh thương hàn, cần thực hiện tốt các biện pháp vệ sinh cá nhân và vệ sinh an toàn thực phẩm như: Rửa tay thường xuyên với nước sạch và xà bông; ăn thức ăn đã nấu chín, uống nước đun sôi để nguội. Không ăn những trái cây và rau quả đã cắt sẵn mà không được bảo quản lạnh… Khi vận chuyển, bảo quản phải tách biệt trái cây và rau quả với thịt sống, giữa thực phẩm nấu chín và chưa nấu. Luôn bảo quản thức ăn chưa dùng trong tủ lạnh. Không dùng sữa hay các sản phẩm sữa chưa được tiệt trùng; che đậy thức ăn để phòng tránh ruồi hoặc bẫy ruồi, diệt ruồi bằng hóa chất. Đặc biệt, những nơi chế biến, sản xuất, kinh doanh thực phẩm, những bếp ăn tập thể của trường học và công ty, xí nghiệp phải tuân thủ đúng quy trình vệ sinh an toàn thực phẩm.

Bệnh thương hàn có thể phòng ngừa bằng vắc-xin. Những người chế biến thực phẩm, kinh doanh ăn uống, người đi du lịch thường xuyên cần tiêm phòng ngừa căn bệnh này. Tuy nhiên, để tăng hiệu quả phòng bệnh cần kết hợp nghiêm ngặt các biện pháp vệ sinh cá nhân và vệ sinh an toàn thực phẩm.

C.Đ (TH)