Luật Báo chí và những quy định về quyền tự do ngôn luận

So với Luật Báo chí năm 1989 (sửa đổi bổ sung năm 1999), Luật Báo chí năm 2016 có một số điểm mới cơ bản, đó là luật quy định về quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân (chương II), đồng thời quy định về trách nhiệm của cơ quan báo chí, của Nhà nước đối với quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân.

Quyền tác nghiệp

Về quyền tác nghiệp báo chí, luật quy định cụ thể về trách nhiệm cung cấp thông tin cho báo chí của cơ quan, tổ chức, người có trách nhiệm, những thông tin có quyền từ chối cung cấp cho báo chí; đồng thời quy định giới hạn việc cơ quan báo chí, nhà báo chỉ phải tiết lộ người cung cấp thông tin khi có yêu cầu bằng văn bản của chủ thể cụ thể có thẩm quyền. Bên cạnh đó, Luật Báo chí có hiệu lực từ ngày 1/1/2017 còn quy định những hành vi bị cấm trong hoạt động báo chí, cụ thể như thông tin quy kết tội danh khi chưa có bản án của tòa án, thông tin ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường về thể chất và tinh thần của trẻ em…

Một trong những điểm mới của luật là đã quy định nhiều nội dung cởi mở và thông thoáng hơn so với quy định pháp luật báo chí hiện hành có liên quan đến điều kiện cấp thẻ nhà báo, đặt văn phòng đại diện của cơ quan báo chí, hoạt động hợp tác của báo chí Việt Nam với nước ngoài. Luật đã pháp điển hóa quy định tại các nghị định của Chính phủ để đưa vào luật, bổ sung một số quy định mới điều chỉnh hoạt động báo chí như chính sách Nhà nước về báo chí, thay đổi cơ quan chủ quản của cơ quan báo chí, hoạt động hợp tác của báo chí Việt Nam với nước ngoài…

Việc phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí

Người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước có thể trực tiếp phát ngôn hoặc giao nhiệm vụ cho người phát ngôn của cơ quan, hoặc ủy quyền cho người có trách nhiệm thực hiện phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí; đồng thời, phải chịu trách nhiệm về việc phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí, kể cả trong trường hợp ủy quyền.

Cơ quan báo chí, nhà báo, phóng viên có trách nhiệm đăng, phát, phản ánh trung thực, khách quan, đầy đủ nội dung phát ngôn và thông tin do người phát ngôn, người được ủy quyền phát ngôn cung cấp. Đồng thời phải ghi rõ họ tên người phát ngôn, hoặc người được ủy quyền phát ngôn, tên cơ quan hành chính nhà nước của người phát ngôn, người được ủy quyền phát ngôn. Trường hợp cơ quan báo chí đăng, phát đúng nội dung thông tin mà người phát ngôn, người được ủy quyền phát ngôn cung cấp thì không phải chịu trách nhiệm về nội dung thông tin đó.

Đạo đức nghề báo

Hội Nhà báo Việt Nam ban hành 10 quy định đạo đức nghề nghiệp người làm báo. Trong đó, phải kể đến là nhà báo phải trung thành với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam; vì lợi ích của đất nước, vì hạnh phúc của nhân dân; góp phần nâng cao uy tín, vị thế Việt Nam trên trường quốc tế. Nghiêm chỉnh thực hiện Hiến pháp, Luật Báo chí, Luật Bản quyền và các quy định của pháp luật. Thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích; nội quy, quy chế của cơ quan báo chí nơi công tác. Hành nghề trung thực, khách quan, công tâm, không vụ lợi. Bảo vệ công lý và lẽ phải. Không làm sai lệch, xuyên tạc, che giấu sự thật, gây chia rẽ, kích động xã hội, phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc và tình đoàn kết, hữu nghị giữa các quốc gia, dân tộc. Nêu cao tinh thần nhân văn, tôn trọng quyền con người. Không xâm phạm đời tư, làm tổn hại danh dự, nhân phẩm, lợi ích hợp pháp của tổ chức và cá nhân…

K.K