Phát triển các tổ chức hành nghề công chứng phải tính đến lợi ích của dân

Trên địa bàn tỉnh hiện có 12 công chứng viên hành nghề tại 7 tổ chức hành nghề công chứng, gồm 1 phòng công chứng và 6 văn phòng công chứng tư.

Công chứng viên Phòng Công chứng số 1 đang làm thủ tục cho người dân. Ảnh: T.Sơn

Công chứng là một dịch vụ công đặc biệt, công chứng viên được Nhà nước bổ nhiệm và ủy quyền thực hiện việc chứng nhận tính hợp pháp, tính xác thực của hợp đồng, giao dịch, tạo ra những bảo đảm pháp lý bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức phù hợp với Hiến pháp và pháp luật, ngăn ngừa rủi ro, tranh chấp. Tổ chức và hoạt động công chứng phải có tính ổn định và bền vững cao, cần sự quản lý, định hướng, điều tiết chặt chẽ của Nhà nước trong một quy hoạch phát triển tổng thể của quốc gia và được triển khai theo đúng quy hoạch của từng địa phương. Bảo đảm việc xã hội hóa hoạt động công chứng có bước đi phù hợp, theo quy hoạch và lộ trình cụ thể. Bạc Liêu cũng đang hướng đến mục tiêu này.

Theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ về chỉ tiêu thành lập tổ chức hành nghề công chứng trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2011 - 2015 là 10 tổ chức và giai đoạn 2016 - 2020 là 7 tổ chức hành nghề công chứng. Tuy nhiên, hiện chỉ có 3/7 huyện, thị, thành phố (gồm TP. Bạc Liêu, TX. Giá Rai và huyện Hòa Bình) là có tổ chức hành nghề công chứng hoạt động. Các văn phòng công chứng chủ yếu được thành lập tại TP. Bạc Liêu, bởi đây là nơi có điều kiện kinh tế - xã hội phát triển, số lượng giao dịch nhiều. Ngược lại, với các địa bàn có điều kiện kinh tế khó khăn, nằm ở khu vực vùng sâu, vùng xa như huyện Hồng Dân, Phước Long, Đông Hải thì lại không thể thành lập được văn phòng công chứng. Điều này gây thiệt thòi cho người dân ở khu vực còn nhiều khó khăn, xa xôi khi họ có nhu cầu công chứng các hợp đồng, giao dịch phải đi rất xa, tốn kém cả về thời gian và tiền bạc.

Tháng 6/2018, Quốc hội thông qua luật sửa đổi bổ sung một số điều của 11 luật có liên quan đến quy hoạch. Đó là việc bỏ quy hoạch tổng thể phát triển tổ chức hành nghề công chứng quy định trong Luật Công chứng. Một số ý kiến cho rằng, chúng ta đang xây dựng một chính phủ kiến tạo và một trong các tiêu chí là minh bạch, tạo điều kiện thông thoáng cho hoạt động đầu tư kinh doanh, việc bỏ quy hoạch sản phẩm là chủ trương đúng, phù hợp với cơ chế kinh tế thị trường và phù hợp với Luật Quy hoạch. Việc bỏ quy hoạch tổng thể về hành nghề công chứng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc thành lập các văn phòng công chứng, đáp ứng yêu cầu của người dân và doanh nghiệp.

Vấn đề đặt ra không kém phần khó khăn là, hiện nay các văn phòng công chứng mới chỉ thành lập ở đô thị, hiếm có ở vùng sâu, vùng xa. Trong khi đó, hoạt động công chứng là nghề nghiệp đặc thù, cần phải quản lý chặt chẽ. Bên cạnh đó, không hiếm các vấn đề phát sinh khi các tổ chức công chứng cạnh tranh nhau, cạnh tranh khách hàng, hiện tượng công chứng viên, người hoạt động trong văn phòng công chứng “bắt tay” với người đi công chứng trong chuyển nhượng bất động sản cũng đã từng xảy ra, gây nhiều hệ lụy. Khi đó rủi ro về pháp lý là rất lớn, với điều kiện để thành lập văn phòng công chứng tương đối dễ dàng, bỏ cả quy hoạch như hiện nay, số lượng các văn phòng công chứng ở đô thị sẽ tiếp tục tăng lên rất nhanh.

Thậm chí, để cạnh tranh nhau, lôi kéo khách hàng, nhiều tổ chức công chứng chấp nhận rủi ro, bỏ qua các nguy cơ về mặt pháp lý để “linh động” khi ký các hợp đồng giao dịch dân sự cho người dân và doanh nghiệp dễ dàng. Điều này cũng gây không ít thiệt hại cho người dân mà Nhà nước, cơ quan chủ quản quản lý các tổ chức hành nghề công chứng phải tính đến.

Kim Phượng