Công tác phòng chống HIV/AIDS: Thực trạng và thách thức

Thời gian qua, với sự vào cuộc tích cực của các cấp, các ngành, địa phương cùng với sự nỗ lực của tập thể đơn vị, công tác phòng, chống HIV/AIDS của tỉnh đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận.

Triển khai các nội dung về tư vấn phòng, chống HIV/AIDS tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh. Ảnh: T.L

Từ ca nhiễm HIV/AIDS đầu tiên được phát hiện vào năm 1993 tại xã Hưng Hội (huyện Vĩnh Lợi), tính đến ngày 31/12/2017 ở Bạc Liêu đã có 2.812 trường hợp nhiễm HIV, 1.845 trường hợp chuyển sang AIDS và 948 trường hợp tử vong do AIDS. Bên cạnh sự gia tăng về số lượng người nhiễm, dịch HIV/AIDS có xu hướng diễn biến rất phức tạp, ngày càng mở rộng, đến nay có 340/516 ấp, 64/64 xã/phường và 7/7 huyện, thị xã, thành phố có người nhiễm. Trong  năm 2017, toàn tỉnh phát hiện 121 trường hợp nhiễm HIV, 109 bệnh nhân chuyển sang AIDS và 29 trường hợp tử vong do AIDS. Số nhiễm HIV vẫn chủ yếu tập trung ở các huyện, thành phố trọng điểm, đứng đầu là TP. Bạc Liêu với 36 trường hợp nhiễm HIV (chiếm 29,7%), TX. Giá Rai 19, huyện Vĩnh Lợi 17, huyện Đông Hải 17, huyện Hồng Dân 13, huyện Phước Long 10 và huyện Hòa Bình 9 trường hợp. Đặc biệt là phát hiện HIV ở nhóm đối tượng phụ nữ mang thai (4 phụ nữ mang thai nhiễm HIV) và trẻ em dưới 16 tuổi (9 trẻ nhiễm HIV).

Theo nhận định, tình hình dịch HIV ở tỉnh Bạc Liêu đang trong giai đoạn dịch tập trung. Nhìn chung, người nhiễm HIV không chỉ tập trung ở những người nghiện, chích ma túy, mại dâm mà dịch có xu hướng thay đổi đáng lưu ý, như gia tăng sự lây nhiễm HIV qua quan hệ tình dục, gia tăng số người nhiễm HIV vốn được coi là những người ít có nguy cơ: thanh niên khám tuyển nghĩa vụ quân sự, vợ/chồng, con của người nhiễm. Tuy nhiên, cần phải nhấn mạnh, số liệu báo cáo này chưa phản ánh đúng chiều hướng và thực trạng tình hình nhiễm HIV ở tỉnh Bạc Liêu hiện nay.

Nhằm giảm thiểu số người lây nhiễm HIV, trong thời gian qua, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh đã cùng với các ban ngành, đoàn thể địa phương đẩy mạnh thực hiện nhiều giải pháp, trong đó tập trung chủ yếu vào công tác tuyên truyền thay đổi hành vi dự phòng lây nhiễm HIV. Bên cạnh đó, triển khai chương trình can thiệp giảm tác hại thông qua kênh điểm cấp, phân phát bao cao su, bơm kim tiêm cố định, miễn phí cho đối tượng có hành vi nguy cơ cao và điều trị nghiện các dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế Methadone cho đối tượng nghiện chích ma túy, quảng bá và mở rộng công tác điều trị cho người nhiễm HIV, tổ chức tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện tại các phòng tư vấn xét nghiệm HIV và tổ chức xét nghiệm HIV lưu động thông qua công tác phối hợp với cơ sở cai nghiện ma túy, Trại tạm giam tỉnh để tầm soát HIV cho nhóm đối tượng đang bị tạm giam, giáo dục tại đây trong những năm qua đã đạt và vượt chỉ tiêu kế hoạch đề ra.

Mặc dù đã đạt được những thành tựu đáng kể trong công tác phòng, chống HIV/AIDS, nhưng vẫn còn gặp nhiều khó khăn, thách thức như: Sự phối hợp trong công tác phòng, chống HIV/AIDS giữa các cấp, các ngành, các tổ chức chưa thường xuyên, đồng bộ, đội ngũ làm công tác phòng, chống HIV/AIDS tại các huyện, thị xã, thành phố còn thiếu, phải kiêm nhiệm hay thường xuyên luân chuyển công tác, sự phân biệt kỳ thị của cộng đồng đối với người nhiễm và nhóm đối tượng dễ bị cảm nhiễm với HIV như phụ nữ bán dâm, người nghiện chích ma túy còn gặp nhiều khó khăn, đã vô tình tạo ra rào cản trong việc xét nghiệm phát hiện HIV sớm để được tư vấn điều trị. Mặt khác, công tác điều trị cho bệnh nhân AIDS cũng gặp khó do người bệnh thường đến trong giai đoạn muộn. Bên cạnh đó, việc cung cấp các dịch vụ của chương trình vẫn còn hạn chế như độ bao phủ chương trình bao cao su, bơm kim tiêm còn thấp và công tác xét nghiệm tầm soát người nhiễm HIV trong cộng đồng gặp nhiều khó khăn. Do tâm lý người dân còn e ngại, không mạnh dạn đến phòng tư vấn xét nghiệm tự nguyện để được tư vấn và xét nghiệm, do đó khả năng người nhiễm HIV chưa được xét nghiệm HIV và không biết tình trạng nhiễm HIV vẫn còn đáng kể. Không ít người chỉ khi mắc phải một vài bệnh lý nào đó (nhiễm trùng cơ hội) mới phát hiện tình trạng nhiễm HIV thì bệnh đã chuyển giai đoạn cuối của AIDS, việc đáp ứng trong điều trị càng gặp nhiều khó khăn hơn.

Một trong những khó khăn lớn nhất phải kể đến là công tác rà soát, quản lý số người nhiễm HIV/AIDS. Vì việc quản lý bệnh nhân HIV/AIDS liên quan chặt chẽ tới công tác chăm sóc, điều trị và dự phòng lây nhiễm nên điều này gây khó khăn cho công tác giám sát HIV và quản lý người nhiễm, khi mà thông tin của bệnh nhân được thu thập lại không đầy đủ, thiếu chi tiết hoặc không rõ ràng. Trong nhiều trường hợp để xác minh, rà soát người nhiễm HIV cán bộ y tế phải kết hợp nhiều biện pháp và mất nhiều thời gian mới tiếp cận, quản lý được. Vì vậy, ngoài nhiệm vụ của lực lượng cán bộ chuyên trách và cộng tác viên, rất cần sự nhiệt tình hỗ trợ của chính những người nhiễm HIV.

TRẦN THANH QUANG

-------------------------------------------------------------

Một số mặt công tác cần tập trung trong năm 2018

Trong bối cảnh hiện nay, các nguồn kinh phí, viện trợ đang bị cắt giảm, nhất là sự thiếu hụt về kinh phí của Chương trình mục tiêu Y tế - Dân số. Để tiến tới mục tiêu tầm nhìn “3 không” của Liên Hiệp Quốc (không còn người nhiễm mới HIV, không còn người tử vong do AIDS và không còn kỳ thị phân biệt đối xử liên quan đến HIV/AIDS), trong năm 2018 Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tập trung vào những mặt công tác sau:

- Tăng cường giới thiệu, quảng bá rộng rãi về lợi ích của việc tiếp cận sớm các dịch vụ dự phòng và chăm sóc, điều trị HIV/AIDS và giới thiệu chi tiết các cơ sở cung cấp các dịch vụ dự phòng và chăm sóc, điều trị HIV/AIDS sẵn có tại địa phương để mọi người dân, nhất là những người nhiễm HIV và bệnh nhân AIDS dễ dàng tiếp cận và sử dụng;

- Mở rộng độ bao phủ và nâng cao các dịch vụ y tế, chăm sóc sức khỏe, tư vấn, xét nghiệm HIV tự nguyện, đặc biệt là dịch vụ cung cấp các phương tiện dự phòng lây nhiễm HIV như cấp bao cao su, bơm kim tiêm sạch miễn phí cho nhóm đối tượng có hành vi nguy cơ cao.

- Tham mưu Sở Y tế triển khai dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con, mở rộng phòng xét nghiệm khẳng định cho các Trung tâm Y tế tuyến huyện và bệnh viện tư nhân đủ điều kiện theo quy định của Bộ Y tế.

- Tăng cường các hoạt động quản lý trường hợp nhiễm HIV/AIDS, tử vong do AIDS nhằm đảm bảo chất lượng để thống nhất số liệu giữa các tuyến.

- Tiếp tục tranh thủ nguồn kinh phí hỗ trợ của UBND tỉnh cấp để mua thẻ BHYT cho những đối tượng nhiễm HIV có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn chưa được nguồn kinh phí nào hỗ trợ mua thẻ BHYT.

T.L (tổng hợp)