Điều cần biết về HIV và phụ nữ mang thai

Qua các nghiên cứu cho thấy, trẻ có thể bị lây nhiễm HIV vào các giai đoạn: trong thời gian mang thai, khi chuyển dạ, sinh con và giai đoạn nuôi con bằng sữa mẹ. Thai kỳ càng cao, nguy cơ lây truyền vi-rút HIV từ mẹ sang con càng lớn, khả năng nhiễm HIV, thậm chí dẫn đến tử vong của trẻ càng nhiều. Trong đó, nguy cơ lây lan cao nhất rơi vào giai đoạn chuyển dạ, đẻ và cho bú mẹ. Vì thế, việc phát hiện phụ nữ mang thai bị nhiễm HIV sớm là vô cùng cần thiết để phòng ngừa nguy cơ lây truyền.

Phụ nữ mang thai biết mình nhiễm HIV, hoặc phụ nữ nhiễm HIV muốn mang thai, sinh con đều cần được tư vấn và tuân thủ tốt việc dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Phụ nữ mang thai nhiễm HIV cần đến ngay các cơ sở y tế đăng ký càng sớm càng tốt để được điều trị dự phòng kịp thời. Nếu bỏ qua mỗi giai đoạn dự phòng thì người mẹ vô tình cộng thêm khả năng lây nhiễm HIV cho con theo tỷ lệ của từng thời kỳ (mang thai, chuyển dạ, cho con bú). Hiện nay, việc cung cấp các dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con còn hạn chế, chỉ mới triển khai ở một số đơn vị. Do đó, phụ nữ mang thai nhiễm HIV cần phải biết và lựa chọn các đơn vị có cung cấp dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con, phù hợp từng giai đoạn thai kỳ.

Ở giai đoạn trước sinh, các nhóm tư vấn xét nghiệm HIV cho đối tượng phụ nữ mang thai (kể cả nhóm đối tượng có hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV cao) được triển khai tại 7/7 Trung tâm y tế tuyến huyện, thị xã, thành phố và Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Bạc Liêu. Nếu trường hợp phát hiện nhiễm HIV, người nhiễm HIV được giới thiệu chuyển tiếp để đăng ký và điều trị ARV tại các đơn vị: Trung tâm Y tế TP. Bạc Liêu, Trung tâm Y tế TX. Giá Rai, Trung tâm Y tế huyện Phước Long và Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Bạc Liêu.

Giai đoạn trong khi sinh, để cho mẹ và con được uống thuốc ARV dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con ở giai đoạn chuyển dạ, bà mẹ nên đến sinh con ở Khoa Sản thuộc Bệnh viện Đa khoa tỉnh, Trung tâm Y tế TX. Giá Rai và Trung tâm Y tế huyện Phước Long.

Giai đoạn sau sinh, sản phụ nên đến đăng ký tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh, Trung tâm Y tế TX. Giá Rai, Trung tâm Y tế huyện Phước Long và Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh để được điều trị thuốc ARV. Bên cạnh đó, trẻ sinh ra cần chuyển đến Khoa Phòng chống HIV/AIDS thuộc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh để được theo dõi và làm xét nghiệm xác định tình trạng nhiễm  HIV. Ở giai đoạn này, tỷ lệ lây nhiễm HIV cho con là 0%, nếu người mẹ nuôi con bằng sữa bột. Trường hợp không có điều kiện sử dụng sữa thay thế, người mẹ cho bú hoàn toàn trong thời gian đầu, sau đó cai sữa sớm chuyển ăn dặm ngay khi có thể để giảm nguy cơ lây truyền HIV cho trẻ. Không nên vừa cho trẻ bú mẹ vừa bú sữa thay thế vì sẽ làm tăng nguy cơ lây nhiễm HIV cho trẻ.

Vì những đứa trẻ không nhiễm HIV, chúng tôi mong rằng phụ nữ mang thai nhiễm HIV có được những thông tin cần thiết để có quyết định đúng nhằm phòng chống lây truyền HIV sang con và chuẩn bị sẵn sàng tâm lý chào đón trẻ.

Trần Thanh Quang