Tác hại của khói thuốc lá - hút thuốc lá thụ động

Hằng ngày chúng ta vẫn thường hay hít phải khói thuốc lá từ những đồng nghiệp trong công ty, nơi công cộng hay ngay chính người thân của chúng ta. Tuy nhiên, nhiều người không biết rằng hít khói thuốc trong thời gian dài sẽ có hậu quả thế nào.

Hãy chung tay vì một thế giới không khói thuốc lá. Ảnh: T.L

Khói thuốc được phân ra làm 2 dòng: dòng khói chính (MS 1) và dòng khói phụ (SS 2). Dòng khói chính là dòng khói do người hút thuốc hít vào và thải ra đi qua từ gốc điếu thuốc. Dòng khói phụ là khói thuốc từ đầu 1 điếu thuốc đang châm cháy tỏa vào không khí, nó không bao gồm phần khói thuốc do người hút thở ra. Sự kết hợp của dòng chính và dòng phụ của khói được gọi là khói thuốc (SHS 3) hoặc khói thuốc trong môi trường (ETS 4). Khói thuốc môi trường (ETS) là hỗn hợp của dòng phói phụ và khói thở ra của dòng khói chính cũng như các chất tạp nhiễm khuếch tán qua giấy quấn thuốc lá và đầu điếu thuốc giữa các lần hút.

ETS rất giống với MS, nó bao gồm hơn 3.800 loại hóa chất. Điều đáng ngạc nhiên là SS có nhiều hỗn hợp gây ung thư mạnh hơn, độc hơn gấp 4 lần so với MS mặc dù ta hít chúng ở dạng pha loãng hơn. Điều này là bởi vì SS thường bị tạp nhiễm hơn MS, SS có kích thước phân tử các hạt nhỏ hơn nên nó vào sâu hơn trong tổ chức phổi. SS có chứa hàm lượng cao hơn nhiều các chất độc và các chất gây ung thư trong thuốc lá, bao gồm: Nitrosamine hơn 10 - 30 lần, ít nhất gấp 3 lần so với Carbon monoxide (CO₅), Amoniac hơn 15 - 300 lần.

Khói thuốc là một chất gây ô nhiễm trong nhà phổ biến trong gia đình, những người hít phải khói thuốc chịu ảnh sức khỏe nghiêm trọng, đặc biệt là trẻ em. Khói thuốc có thể đạt mức độ rất cao bên trong xe vì nó là một không gian khép kín nhỏ, vì vậy nếu có trẻ nhỏ trong xe tuyệt đối không nên hút thuốc. Nếu bạn hút thuốc trong nhà (dù bạn có mở cửa sổ) các hóa chất độc hại trong khói thuốc vẫn ở lại trong không khí ngay cả sau khi bạn đã hút xong, 85% khói thuốc là vô hình và nó còn bám lại trên quần áo, thảm sàn nhà, đồ nội thất, các bức tường xung quanh, nó gần như không thể phát tán đi.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính rằng về lâu dài khói thuốc làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, ung thư phổi, đột quỵ của người hít phải khói thuốc bằng 1/3 người hút. Người ta ước tính mỗi năm khói thuốc lá giết chết hơn 12.000 người ở Anh từ ung thư phổi, bệnh tim, đột quỵ và các bệnh phổi mãn tính, bệnh phổi tắc nghẽn (COPD). Tại Anh, 165.000 trường hợp mới mắc bệnh ở trẻ em có liên quan đến khói thuốc.

Các nhà khoa học Trung Quốc, Mỹ, Anh đã nghiên cứu gần 6.000 người dân Trung Quốc, thấy rằng người hút thuốc và người hít phải khói thuốc lá có nguy cơ cao mắc chứng mất trí nặng hơn so với những người không hút. Theo WHO, ước tính mỗi năm có khoảng 1,25 tỷ người hút thuốc trên toàn thế giới (80% trong số đó sống ở các nước có thu nhập thấp và trung bình) - nơi các bệnh liên quan đến thuốc lá và chết là phổ biến nhất. Người ta ước tính rằng ở Úc, trong năm 2004 - 2005 có 113 người lớn và 28 trẻ sơ sinh chết vì căn bệnh gây ra bởi khói thuốc trong nhà.

Tiếp xúc với khói thuốc lá nói chung là khá khó chịu, bởi nó làm cho bạn nhức đầu, ho, hay đau họng. Nó cũng có thể gây kích ứng mắt và làm cho bạn cảm thấy mệt hoặc chóng mặt. Nếu bạn có bệnh hen suyễn thì tình trạng bệnh của bạn sẽ ngày càng tệ hơn nếu bạn sống và làm việc trong môi trường ngập khói thuốc liên tục.

Khói thuốc gây ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của tim, máu và mạch máu, gây thiệt hại cả ngắn hạn và dài hạn. Một người mắc bệnh tim nếu ở gần những nơi có nhiều khói thuốc lá thường xuyên sẽ dễ dẫn đến cơn đau tim đột ngột. Cụ thể là khói thuốc ảnh hưởng đến niêm mạc của thành mạch máu và gây trở ngại với điều tiết lưu lượng máu. Nó làm cho máu của bạn dày hơn, kết dính và nhiều khả năng đóng cục. Carbon monoxide từ SHS thay thế một số lượng ôxy trong máu, làm giảm việc cung cấp ôxy cho tim và cơ bắp của bạn. Với việc thiếu ôxy ngắn hạn có thể làm tổn thương vĩnh viễn cho tim và các mô của bạn.

Trải qua nhiều năm, tác hại của khói thuốc thụ động là giúp đỡ để xây dựng các chất béo lắng đọng trên thành mạch máu, làm thu hẹp và làm cứng chúng, gây ra viêm. Cuối cùng điều này có thể dẫn đến cơn đau tim. Đa số các ca tử vong do khói thuốc lá là do bệnh tim. Những người có yếu tố nguy cơ khác của bệnh tim mạch như bệnh tiểu đường, huyết áp cao, và bệnh mạch máu có nguy cơ lớn hơn từ tiếp xúc với khói thuốc.

Đặc biệt, trẻ sơ sinh và trẻ em có nguy cơ ảnh hưởng từ khói thuốc lá rất lớn vì chúng có đường dẫn khí nhỏ hơn và hệ thống miễn dịch chưa trưởng thành. Đường hô hấp của chúng nhỏ hơn có nghĩa là chúng thở nhanh hơn, do đó so với người lớn ở cùng một lượng thời gian thì chúng sẽ hít vào tương đối nhiều khói thuốc lá và các hóa chất độc hại của thuốc lá hơn.

Một đứa trẻ sống trong một gia đình hút thuốc trong vòng 18 tháng đầu tiên sau khi chào đời có nguy cơ cao phát triển một loạt các bệnh về đường hô hấp, bao gồm viêm phế quản, viêm tiểu phế quản và viêm phổi. Chúng cũng dễ bị cảm lạnh, ho và viêm tai giữa. Phổi giảm hoạt động và tăng trưởng chậm.

KHÁNH CHÂU

(Theo www.vinacosh.gov.vn)