“Dở khóc dở cười” vì áp dụng luật cứng nhắc

Rất nhiều phiên tòa xét xử các bị cáo với hành vi phạm tội “Giao cấu với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi” mà sau mỗi phiên tòa, mức án phạt cho các bị cáo luôn khiến cho không chỉ người ngoài, mà cả những người tiến hành tố tụng cũng day dứt băn khoăn. Không phải vì mức án nặng hay nhẹ, mà là vấn đề liên quan đến việc truy tố, rồi đưa ra xét xử - trong không ít trường hợp - dường như đã giảm đi tính giáo dục, thuyết phục.

Bị cáo Thạch M. và B.T.T.N là người cùng xóm, quen biết và có tình cảm yêu thương nam nữ với nhau. Vào khoảng cuối năm 2016 đầu năm 2017, cha của Thạch M. và mẹ của B.T.T.N đã đồng ý tổ chức đám cưới cho đôi trẻ. Sau đám cưới, Thạch M. về sống chung nhà vợ tại ấp Cù Lao (xã Hưng Hội, huyện Vĩnh Lợi). Một thời gian sau, vợ bị cáo có thai và sinh một bé gái vào ngày 12/10/2017, tại Bệnh viện Đa khoa Bạc Liêu. Khi con gái được hơn 1 tuổi thì bị cáo Thạch M. và B.T.T.N không còn chung sống với nhau nữa. Do cả hai không đăng ký kết hôn nên lúc ly hôn chỉ tự thỏa thuận chia tay, không đến Tòa án giải quyết. B.T.T.N giao con cho Thạch M. nuôi dưỡng, còn mình lên Sài Gòn sinh sống và lấy chồng khác.

Cuối năm 2022, B.T.T.N bị Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Bạc Liêu bắt, điều tra do liên quan đến vụ án “Mua bán người”. Từ quá trình điều tra, phát hiện B.T.T.N có quan hệ tình dục với Thạch M. khi chưa đủ tuổi nên Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh bổ sung quyết định khởi tố vụ án hình sự về tội “Giao cấu với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi” theo quy định tại khoản 2, Điều 145 Bộ luật Hình sự, đưa Thạch M. vào vòng tố tụng.

Ngày 29/9/2023, TAND huyện Vĩnh Lợi đưa bị cáo Thạch M. ra xét xử, phạt bị cáo 1 năm tù. Để có mức án này, các cơ quan tiến hành tố tụng và những người tiến hành tố tụng của huyện Vĩnh Lợi đã tìm mọi cách có thể phù hợp với quy định pháp luật để giúp Thạch M. giảm nhẹ nhất mức hình phạt. Bởi nếu theo đúng quy định của điều luật, bị cáo bị truy tố với tình tiết định khung tăng nặng là “phạm tội 2 lần trở lên” và còn “làm nạn nhân có thai”. Bỏ qua vấn đề tuổi tác, nếu là vợ chồng, lẽ đương nhiên bị cáo và bị hại quan hệ tình dục với nhau là chuyện bình thường, có con với nhau cũng đâu có gì lạ, ai có thể ngờ đều là hành vi tăng nặng trách nhiệm hình sự.

Phiên tòa xét xử bị cáo B.T.T.N - cũng là bị hại trong vụ án “Giao cấu với người từ 13 đến dưới 16 tuổi”. Ảnh: K.P

Việc truy tố, đưa ra xét xử hành vi “Giao cấu với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi” trong trường hợp này, dường như chưa đủ tính thuyết phục. Thậm chí ngay cả những người đã và đang công tác trên lĩnh vực pháp luật, cũng tỏ rõ thái độ hết sức băn khoăn. Bởi vì khi bắt, bỏ tù giam một người như bị cáo Thạch M., chỉ khiến cuộc sống một đứa trẻ rơi vào bất ổn, thay đổi tâm sinh lý, thậm chí là mồ côi.

Điều 145 Bộ luật Hình sự (BLHS) nằm trong nhóm tội phạm được BLHS quy định để bảo vệ quyền của trẻ em; người chưa thành niên khỏi sự xâm hại tình dục, tránh bị tổn hại về thể chất, tình cảm, tâm lý, danh dự, nhân phẩm… Tuy nhiên, nhiều năm gần đây, Điều 145 BLHS chủ yếu bị đưa ra xét xử một cách khá cứng nhắc, hầu hết những người bị áp dụng điều luật này phải rơi vào cảnh “dở khóc dở cười” khi vướng vòng lao lý vì có quan hệ tình dục với người dưới 16 tuổi, ngay cả khi hiện tại, người đó đã hoặc đang là vợ mình. Họ đang có cuộc sống hạnh phúc bên nhau.

Thiết nghĩ, các cơ quan tiến hành tố tụng nên có những đánh giá, nghiên cứu một cách nghiêm chỉnh liên quan đến việc áp dụng quy định của Điều 145 BLHS. Qua đó kiến nghị đến TAND Tối cao có hướng dẫn trong một số trường hợp đặc biệt loại trừ. Thậm chí cần thiết cũng nên sửa đổi điều luật cho phù hợp với thực tiễn cuộc sống, vừa đảm bảo tính giáo dục, răn đe phòng ngừa, vừa mang tính khoan hồng của pháp luật nước ta.

KIM PHƯỢNG