Đường Hồ Chí Minh: Sáng tạo độc đáo của dân tộc Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ

Cách đây 65 năm (19/5/1959 - 19/5/2024), dưới sự lãnh đạo của Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, “Đoàn công tác quân sự đặc biệt” (sau này là Đoàn 559 - Bộ đội Trường Sơn) được thành lập để thực hiện nhiệm vụ vô cùng quan trọng: xây dựng tuyến vận tải quân sự chiến lược nối liền hậu phương miền Bắc với tiền tuyến miền Nam. Đây cũng chính là sự khởi đầu cho một huyền thoại trong thế kỷ XX của dân tộc Việt Nam. Trong suốt 16 năm hoạt động (1959 - 1975), đường Trường Sơn - đường Hồ Chí Minh đã không ngừng mở rộng, kéo dài, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chi viện chiến lược cho các chiến trường, góp phần to lớn vào thắng lợi cuối cùng của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Đoàn xe vận chuyển hàng hóa trên Đường Trường Sơn. Ảnh: T.L

Sau một thời gian gấp rút chuẩn bị, ngày 19/5/1959, Thường trực Tổng Quân ủy chính thức giao nhiệm vụ cho “Đoàn công tác quân sự đặc biệt” làm nhiệm vụ mở đường vận chuyển hàng quân sự vào miền Nam, tổ chức đưa đón bộ đội, chuyển công văn, tài liệu từ miền Bắc vào miền Nam và ngược lại. Đoàn có nhiệm vụ soi đường, bảo đảm giao thông liên lạc từ miền Bắc vào Nam, vận chuyển gấp 7.000 súng bộ binh, bảo đảm đưa 500 cán bộ trung cấp, sơ cấp hành quân vào chiến trường làm nòng cốt xây dựng lực lượng chủ lực.

Để hoàn thành nhiệm vụ, Tổng Quân ủy, Bộ Quốc phòng quyết định biên chế bước đầu của Đoàn là 500 cán bộ, chiến sĩ. Ngoài Đoàn bộ, Đoàn được tổ chức thành Tiểu đoàn vận tải bộ 301 và các bộ phận: xây dựng kho, bao gói hàng, sửa chữa vũ khí, chế biến thực phẩm. Ngày 19/5, ngày Bộ Chính trị và Thường trực Tổng Quân ủy triệu tập Ban Cán sự chính thức giao nhiệm vụ cho Đoàn mở đường chi viện cho chiến trường miền Nam cũng là ngày truyền thống của Đoàn 559 - bộ đội Trường Sơn - đường Hồ Chí Minh.

Đầu tháng 6/1959, Đoàn 559 tổ chức đội khảo sát mở tuyến vào Nam bắt đầu từ Khe Hó (nằm giữa một thung lũng ở Tây Nam Vĩnh Linh), sau đó vạch tuyến phát triển về hướng Tây Nam, điểm đặt trạm cuối cùng là Pa Lin, kế cận trạm tiếp nhận của Khu 5. Con đường này phải vượt qua nhiều dãy núi cao hiểm trở, khí hậu vô cùng khắc nghiệt. Để bảo đảm tuyệt đối bí mật, khẩu hiệu hành động của Đoàn là: “Ở không nhà, đi không dấu, nấu không khói, nói không tiếng”; phải chủ động tránh địch và bí mật.

Ngày 13/8, chuyến hàng đầu tiên chính thức vượt Trường Sơn. Sau 8 ngày đêm vượt qua bao sông sâu, suối dữ, đèo cao và hệ thống đồn bốt chốt chặn của địch, đến 20/8, chuyến hàng đầu tiên được gùi bộ trên tuyến đường bàn giao cho Liên khu 5 tại Tà Riệp đã làm nức lòng cán bộ, chiến sĩ, thể hiện quyết tâm của Đảng và tình cảm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, của quân, dân miền Bắc gửi tới đồng bào, chiến sĩ miền Nam.

Sau khi ổn định, bước đầu phát triển về tổ chức, lực lượng và vận chuyển những chuyến hàng đầu tiên thành công, ngày 12/9, Bộ Quốc phòng ra quyết định chính thức thành lập Đoàn 559 trực thuộc Bộ Quốc phòng. Từ khi ra đời cho đến cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân năm 1975 toàn thắng, đường Hồ Chí Minh không ngừng vươn sâu tới các chiến trường, các hướng chiến lược, chiến dịch. Đến cuối cuộc kháng chiến chống Mỹ, tuyến đường đã mở rộng, vươn dài tới Lộc Ninh (tỉnh Bình Phước) với tổng chiều dài gần 17.000km cho xe cơ giới, đường giao liên dài trên 3.000km, đường ống dẫn xăng dầu gần 1.400km; cùng với hệ thống đường vòng tránh, đường sông, đường thông tin liên lạc… Trên mọi nẻo đường, hệ thống cung trạm, binh trạm, kho tàng, bến bãi, trạm bảo dưỡng sửa chữa xe máy… được xây dựng trong một thế trận ngày càng hoàn chỉnh, đáp ứng yêu cầu ngày càng tăng của chiến trường.

Đoàn 559 - bộ đội Trường Sơn, đường Hồ Chí Minh từ đó ngày càng có nhiều đóng góp nổi bật trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và thực hiện nghĩa vụ quốc tế vẻ vang. Là tuyến vận tải quân sự chiến lược, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chi viện sức người, sức của cho các chiến trường, đường Trường Sơn - đường Hồ Chí Minh đồng thời trở thành chiến trường tổng hợp trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, trong đó bộ đội Trường Sơn là lực lượng nòng cốt. Đường Hồ Chí Minh không chỉ là biểu hiện ý chí sắt đá, quyết tâm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta, mà còn là biểu tượng sáng ngời của tình đoàn kết chiến đấu đặc biệt cùng chống kẻ thù chung của Nhân dân 3 nước Việt Nam - Lào - Campuchia và bạn bè quốc tế.

Kỷ niệm 65 năm Ngày mở đường Hồ Chí Minh - Ngày truyền thống bộ đội Trường Sơn là dịp để chúng ta bày tỏ lòng thành kính tri ân sâu sắc đối với các thế hệ cha anh đã một thời “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”; mãi khắc ghi công lao to lớn của bộ đội Trường Sơn, dân công hỏa tuyến, thanh niên xung phong, công nhân giao thông, văn nghệ sĩ, đồng bào các dân tộc đã từng tham gia, phục vụ chiến đấu làm nên con đường huyền thoại. Phát huy chủ nghĩa anh hùng cách mạng và phẩm chất cao quý của bộ đội Trường Sơn, chúng ta nguyện ra sức thi đua học tập, lao động, sản xuất và chiến đấu góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2020 - 2025 và Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.

T.H (tổng hợp)