Thói xu nịnh

Trong đề thi tuyển sinh vào lớp 10 của Sở GD-ĐT Bạc Liêu vừa diễn ra trong tuần này, môn Ngữ văn, câu hỏi nghị luận xã hội có yêu cầu thí sinh nêu ý kiến, quan điểm về việc khen ngợi để lấy lòng người khác. Nói nôm na, đó là “nói để… nịnh”!

Thật ra trong đời, không ai dám tự thừa nhận mình chưa bao giờ nịnh. Chồng nịnh vợ một câu cho bữa cơm chiều thêm vui vẻ dù món ngon không bằng ở ngoài, mẹ khen con một câu để động viên tinh thần vươn lên của trẻ, người lãnh đạo khuyến khích tinh thần sáng tạo của cấp dưới bằng một lời khen dù có thể người đó chưa hoàn toàn giỏi… Nhưng khen để lấy lòng chắc chắn không chỉ dừng lại ở mục đích tạo ra bầu không khí vui vẻ hay khuyến khích, động viên tinh thần người khác.

Xu nịnh, ở một mức độ cao hơn, là nhằm để thu về một hay nhiều lợi ích nào đó cho bản thân. Xu nịnh, khi đó dĩ nhiên là một việc làm không đúng. Nhưng nhìn lại thực tế chúng ta mới giật mình nhận ra rằng, việc này đang trở thành thói quen của không chỉ một số ít người mà là của rất nhiều người. Những lời khen (xu nịnh) tràn lan để lấy lòng khiến người được nhận lời khen không biết đâu là đúng, đâu là sai. Tệ hơn, những lời khen không đúng sự thật đã làm người được khen bị “tung hỏa mù”, tưởng rằng việc mình làm đã được sự đồng tình, hưởng ứng của mọi người mà không biết tự kiểm điểm, tự phê bình. Điều này dẫn đến hệ quả là người được khen sẽ bước dần sang thói kêu ngạo, tự mãn về bản thân, từ đó sẽ hình thành nên thói độc đoán, chuyên quyền trong thực hiện nhiệm vụ được giao.

Các cơ quan, đơn vị, địa phương trong tỉnh đang vào đợt tổ chức hội nghị điển hình tiên tiến để tiến tới hội nghị điển hình tiên tiến toàn quốc. Đã từng có những trường hợp được tặng bằng khen, được nêu gương điển hình nhưng lại có những hành vi vi phạm pháp luật. Đó cũng chính là hệ quả của việc dùng lời khen không đúng đối tượng, hoặc lời khen không thật lòng dù biết rằng người được khen chưa xứng đáng. Những việc làm này xuất phát từ sự cả nể, hay khen (theo kiểu xu nịnh) để lấy lòng. Cho nên sự kỳ vọng vào các hội nghị điển hình tiên tiến là phát hiện và nêu gương những người thật xứng đáng từ công việc và sự đóng góp của họ chứ không chỉ bằng những lời khen.

N.L