Cuộc chuyển đổi của Thế kỷ số!

Chỉ với một chiếc điện thoại di động thông minh, hoàn toàn có thể học tập, mưu sinh, khám, chữa bệnh, kết nối gia đình - bạn bè - cộng đồng… bất kể ta đang ở đâu. “Thời của số” đang kể ta nghe những câu chuyện ngỡ chỉ có trong cổ tích.

1. Hơn 1.000 năm trước, dân tộc Việt Nam đã thực hiện cuộc chuyển đổi tạo bước ngoặt vĩ đại: Cuộc dời Đô từ Hoa Lư, tuy địa thế hiểm yếu nhưng chật hẹp, sang Thăng Long trống trải giữa Đồng bằng sông Hồng. Đó là cuộc chuyển đổi tư duy quản lý đất nước, từ quan điểm phòng thủ đất nước dựa vào sự hiểm yếu sang dựa trên sự phát triển, coi phát triển là cách tốt nhất để phòng thủ và bảo vệ quốc gia.

Viettel ra mắt mạng 5G đầu tiên tại Bạc Liêu trong lễ công bố Ngày chuyển đổi số tỉnh Bạc Liêu.

Cốt lõi của chương trình chuyển đổi quốc gia hơn 1.000 năm trước là sự chuyển đổi về nhận thức. Nay, đất nước đang đứng trước một cuộc chuyển đổi khác - cuộc chuyển đổi từ môi trường thực vào môi trường số. Điều quan trọng nhất để đi đến thành công vẫn là yếu tố nhận thức.

Dù muốn, dù không, chuyển đổi số trên quy mô toàn cầu vẫn đã và đang diễn ra, kéo mọi người, mọi quốc gia vào cuộc. Trong cuộc chuyển đổi ấy, chỉ được quyền chọn đi nhanh hay đi chậm! Và dù chọn chậm hay nhanh, chỉ có một cách đi duy nhất là thực hiện Chương trình chuyển đổi số quốc gia, với mục tiêu Việt Nam trở thành quốc gia số, ổn định và thịnh vượng; tiên phong thử nghiệm các công nghệ và mô hình mới; đổi mới căn bản, toàn diện hoạt động quản lý, điều hành của Chính phủ, hoạt động sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp, phương thức sống và làm việc của người dân; phát triển môi trường số an toàn, nhân văn, rộng khắp.

Với Bạc Liêu, mục tiêu phát triển hạ tầng số đã được xác định: “Đến năm 2030 hạ tầng thông tin và truyền thông tỉnh Bạc Liêu cơ bản đáp ứng yêu cầu của tỉnh Bạc Liêu số, phát triển ổn định và thịnh vượng, đổi mới căn bản, toàn diện hoạt động quản lý, điều hành của chính quyền, đảm bảo hạ tầng cho hoạt động sản xuất - kinh doanh của cộng đồng các doanh nghiệp số, đáp ứng phương thức sống mới, phương thức làm việc mới trong môi trường số an toàn, rộng khắp”. Đặt chân bước vào cuộc chuyển đổi này, sẽ phải chấp nhận những điều chưa có trong tiền lệ. Để rồi, chuyển đổi số mở ra không gian phát triển mới, tạo ra các giá trị mới ngoài các giá trị truyền thống vốn có, và là cơ hội để Bạc Liêu vươn lên, bứt phá, làm thay đổi thứ bậc của mình.

2. Điều gì cũng có tính hai mặt của nó. Chuyển đổi số cũng vậy, cũng đi kèm nhiều rủi ro, có thể đơn cử đó là vấn đề an toàn, an ninh mạng, quản trị dữ liệu, quyền riêng tư... Vậy nhưng, chuyển đổi số là khách quan, là “cái gì đến sẽ đến”, cho nên - rủi ro lớn nhất lại chính là ta không dám chấp nhận rủi ro nào để thay đổi theo một xu thế tất yếu, như một lẽ thuận thiên! Thách thức lớn nhất trong chuyển đổi số tại các cơ quan nhà nước để xây dựng Chính phủ số là nhận thức và sự vào cuộc thật sự của người đứng đầu, là câu chuyện dám làm hay không dám làm. Còn thách thức lớn nhất của chuyển đổi số đối với doanh nghiệp là môi trường pháp lý để triển khai. Với xã hội, trước mắt là kỹ năng số của người dân, sau đó là thói quen và văn hóa sống trong môi trường số.

Ngân hàng BIDV - Chi nhánh Bạc Liêu hướng dẫn khách hàng tra cứu thông tin cá nhân, lãi suất để nâng cao hiệu quả phục vụ. Ảnh: H.T

Một thói quen nếu không khắc phục triệt để sẽ không thể thực hiện được chuyển đổi số, đó chính là sự ngại thay đổi. Suy nghĩ rằng “chuyển đổi số quá phức tạp”, không muốn mất thời gian làm quen với công nghệ mới; ngại thay đổi cách làm việc... - đó chính là rào cản lớn nhất ngăn chặn ta tiến gần hơn đến chuyển đổi số. Xã hội số chỉ mới hình thành trong khoảng vài chục năm trở lại đây; chuyển đổi số thì được cho là chỉ mới bắt đầu từ khoảng năm 2020. Vì vậy, văn hóa số chỉ mới đang hình thành. Nhưng văn hóa số lại là một trong những yếu tố quyết định thành công của chuyển đổi số, nó tạo nên tâm thế, môi trường làm việc phù hợp; là nền tảng của xây dựng thể chế quản lý, định chuẩn và khích lệ, tạo động lực cho những đổi mới, sáng tạo để công cuộc chuyển đổi số đi đến thành công. Xây dựng văn hóa số, trước mắt sẽ là xây dựng các quy tắc ứng xử, chuẩn mực đạo đức và sự hưởng thụ các giá trị văn hóa của con người trong môi trường số là vô cùng quan trọng. Lừa đảo, đánh bạc, môi giới mại dâm trên môi trường mạng... và hàng loạt “mặt trái” khác nữa đã và đang diễn ra đầy quan ngại, rất cần sự dẫn lối của văn hóa số!

3. Thời của số, ai đi trước, người đó có nhiều cơ hội hơn. Nơi nào khó khăn, thiếu thốn hơn, nơi đó ứng dụng hiệu quả hơn. Những người nghèo nhất tiếp cận được những dịch vụ tốt nhất, với mức giá hầu như rẻ nhất.

Thời của số, đang có những câu chuyện ngỡ chỉ có trong cổ tích, nhưng đã và đang hiển hiện một cách ngoạn mục trong đời sống. Một học sinh ở xã vùng sâu Bạc Liêu có thể ôn thi trực tuyến với chương trình như các bạn trang lứa của em ở các thành phố lớn, thông qua nền tảng ôn thi trực tuyến; một bệnh nhân ở Bạc Liêu có thể được khám bệnh, tư vấn, chăm sóc y tế… bởi những bác sĩ giỏi ở xa, thông qua nền tảng khám bệnh, tư vấn trực tuyến. Hay là, một người bán cá, nếu trước đây hàng ngày phải đi mua sỉ rồi mang ra chợ bán lẻ, có những khi bất lực ngồi nhìn số cá đã mua hư hỏng vì không bán được. Thời của số, nhận được đơn hàng qua mạng, cá mới được đưa lên khỏi môi trường nước. Hệ thống dịch vụ chuyển phát sẽ giao hàng đến tận tay người mua... Lợi ích trăm đường. Đang có nhiều người thành công nhờ bán nhiều mặt hàng trên môi trường mạng, không riêng gì cá.

Chị bạn của người viết, định cư ở nước ngoài 30 năm nay cùng mẹ. Anh em vẫn ở Giồng Nhãn (xã Hiệp Thành, tỉnh Bạc Liêu). Mẹ mất, luật bên đó không cho để ở nhà, phải đem ra quàn ở nhà lạnh. Ở Bạc Liêu, các anh, em lập bàn thờ, rước thầy cúng, mỗi ngày cúng mẹ như linh cữu mẹ đang ở Việt Nam. Và chị bạn, đến giờ cúng là online qua màn hình, chắp tay, quỳ lạy mẹ - như các anh, chị, em bên nhà. Điều ấy an ủi thật nhiều cho niềm đau mất mẹ của những đứa con thảo hiền trong cảnh đời ấy. 

Và còn nhiều lắm. Rất nhiều.

Chuyển đổi số đã và đang mang đến quá nhiều thay đổi lớn lao trên mọi phương diện của đời sống xã hội. Vậy thì - chuyển đổi số, tại sao không?

Nhã An