Số hóa​ di sản văn hóa

Không chỉ xây dựng cơ sở dữ liệu trên nền tảng công nghệ, việc số hóa di sản văn hóa (DSVH) đang được các địa phương trên cả nước bắt tay thực hiện với mục đích chung tay giữ gìn, phát huy tinh hoa văn hóa dân tộc. Bạc Liêu cũng đang có những bước đi đầu tiên trong số hóa di sản nhằm mang đến cho du khách, người dân địa phương những trải nghiệm mới khi khám phá DSVH.

Công ty Công nghệ ghi hình tiết mục đờn ca tài tử để xây dựng chương trình trải nghiệm thực tế ảo.

CHƯA LAN TỎA GIÁ TRỊ DI SẢN

Hiện nay, Bảo tàng tỉnh đang lưu giữ, bảo quản 4 bảo vật quốc gia là: tượng nữ thần Laksmi, tượng thần Sada Shiva, đầu tượng thần Siva đều thuộc thời kỳ văn hóa hậu Óc Eo; tượng nam thần thuộc thời kỳ văn hóa Óc Eo. Đã qua, việc quảng bá giá trị các bảo vật chỉ dừng lại ở hình thức trưng bày tại Bảo tàng tỉnh. Do có giá trị lịch sử, văn hóa quý báu nên để đảm bảo an toàn, các bảo vật này không thể đem đi triển lãm lưu động.

Theo đánh giá của Bảo tàng tỉnh, việc trưng bày tại chỗ không sử dụng công nghệ hiện đại hỗ trợ người tham quan nên có hạn chế là chưa tạo được sức ảnh hưởng lớn. Bởi, chỉ khi nào khách phải đến đây mới có thể trực tiếp tìm hiểu, tuy nhiên hình thức tham quan này chỉ có thể tiếp cận bảo vật ở một, hai góc độ. Trong khi đó, lượng khách đến Bảo tàng tỉnh trong thời gian qua để tham quan, tìm hiểu giá trị các hiện vật nói chung, bảo vật quốc gia nói riêng là chưa nhiều.

Sau khi được vinh danh là DSVH phi vật thể đại diện cho nhân loại, nghệ thuật Đờn ca tài tử (ĐCTT) Nam Bộ trên địa bàn tỉnh được các cấp, các ngành quan tâm bảo tồn, phát huy giá trị. Tuy nhiên, sức lan tỏa của loại hình nghệ thuật truyền thống này chưa sâu rộng, nhất là chưa nhận được sự yêu thích, tham gia kế thừa của một bộ phận giới trẻ. Việc quảng bá ĐCTT lâu nay chủ yếu bằng hình thức nghệ nhân biểu diễn trực tiếp phục vụ du khách, phối hợp với các cơ quan truyền thông thực hiện phóng sự phát trên kênh truyền hình. Nghĩa là muốn thưởng thức ĐCTT Bạc Liêu thì phải đến điểm du lịch, xem tivi hoặc các nền tảng mạng xã hội.

Một bảo vật quốc gia trưng bày tại Bảo tàng tỉnh được số hóa 3D. Ảnh: H.T

KHÁM PHÁ DI SẢN BẰNG TRẢI NGHIỆM MỚI

Số hóa di sản đang trở thành xu hướng của thế giới, Việt Nam cũng quyết tâm bắt kịp xu hướng này thông qua việc Chính phủ đã phê duyệt Chương trình “Số hóa DSVH Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030”.

Để thực hiện mục tiêu số hóa DSVH của Chính phủ, mới đây Sở VH-TT-TT&DL phối hợp với một công ty về công nghệ thực hiện thu thập dữ liệu, thông tin để số hóa DSVH. Có 3 nội dung được chọn xây dựng sản phẩm số hóa mẫu là: chương trình tham quan thực tế ảo tại Khu lưu niệm nghệ thuật ĐCTT Nam Bộ và nhạc sĩ Cao Văn Lầu (di tích lịch sử - văn hóa quốc gia), chương trình trải nghiệm thực tế ảo 1 bản đờn ca tài tử và số hóa 3D bảo vật quốc gia.

Ông Lê Thanh Tự - Giám đốc Bảo tàng tỉnh, bày tỏ: “Sau khi số hóa 3D các bảo vật, người xem có thể tìm hiểu bằng những công cụ khác nhau như: điện thoại thông minh, kính thực tế ảo VR, màn hình tương tác tại nơi trưng bày… Ngoài việc không cần đến Bảo tàng, người xem còn được chiêm ngưỡng bảo vật qua mọi góc độ, phóng to với tỷ lệ rất lớn để xem rõ chi tiết các hoa văn, ký tự, vết tích trên hiện vật. Điều này tăng cường sự trải nghiệm cho người xem, cũng như giúp Bảo tàng tỉnh bảo quản bảo vật đúng tiêu chuẩn nhưng vẫn phát huy được giá trị của nó”.

Đầu năm 2023, họa sĩ Trần Thanh Minh (TP. Hồ Chí Minh) - một người nặng tình với Bạc Liêu đã cho ra đời sách ảnh “Di sản”. Trong số hơn 300 tác phẩm mỹ thuật về vùng đất và con người Bạc Liêu, sách ảnh còn có những câu chuyện kể về DSVH của quê hương bản “Dạ cổ hoài lang” như: Nghề làm muối, ĐCTT, nhà cổ, lễ hội truyền thống… Sau khi hoàn thành công trình này, tác giả đang ấp ủ dự định sẽ số hóa dữ liệu sách ảnh để góp phần lan tỏa giá trị DSVH Bạc Liêu. 

Trong bối cảnh bùng nổ công nghệ 4.0, việc số hóa DSVH Bạc Liêu là hết sức cần thiết, thể hiện sự trân trọng, trách nhiệm của thế hệ hôm nay, mai sau để giữ gìn, làm tỏa sáng giá trị di sản.

HỮU THỌ