Cần được tiếp sức

Mấy năm qua, tại ĐBSCL hàng loạt mô hình điểm hợp tác xã (HTX) áp dụng quy trình sản xuất nông nghiệp tốt theo các tiêu chuẩn quốc tế GlobalGAP, VietGAP đã ra đời. Đây là “giấy thông hành” để nông sản Việt thâm nhập các thị trường khó tính như EU, Mỹ, Nhật Bản… Thế nhưng, tín hiệu vui chưa tồn tại được bao lâu thì mọi thứ bắt đầu đổ vỡ.

Trong điều kiện vốn, quy mô sản xuất khiêm tốn, nhiều HTX không mở rộng được diện tích, không đáp ứng yêu cầu của nhà nhập khẩu, đã dẫn đến tình trạng sống dở, chết dở hàng loạt.

Suốt thời gian dài sản xuất theo GlobalGAP, hay VietGAP, nông dân phải đáp ứng mấy trăm tiêu chí nghiêm ngặt, tốn nhiều thời gian, công sức, chi phí nhưng sản phẩm không được bao tiêu. Nông dân vẫn phải bán cho thương lái với giá sản phẩm ngang bằng lối canh tác bình thường. Nông dân tại các HTX sản xuất lúa theo mô hình cánh đồng mẫu lớn cũng gặp không ít khó khăn vì phải tự tìm đầu ra. Phần lớn các doanh nghiệp chỉ tham gia các khâu cung cấp giống, thuốc trừ sâu, hướng dẫn quy trình… còn khâu tiêu thụ thì bỏ lửng. Đây là nghịch lý của chủ trương hình thành và nhân rộng mô hình cánh đồng mẫu lớn để sản xuất các giống lúa chất lượng cao, là giải pháp tất yếu để ngành Nông nghiệp phát triển bền vững, tiến đến xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam. Nếu đầu ra sản phẩm của các HTX mô hình điểm không được giải quyết tốt, nông dân sẽ quay lại trồng các giống lúa phẩm cấp thấp, phá vỡ cơ cấu giống cũng như công sức của ngành Nông nghiệp gầy dựng suốt thời gian qua.

Điều dễ nhận thấy phần đông các HTX gặp khó khăn, bế tắc là do thiếu nguồn nhân lực để quản lý, điều hành HTX; thiếu định hướng lâu dài trong kế hoạch sản xuất, kinh doanh; thiếu cơ sở vật chất, nhất là thiếu nguồn vốn hỗ trợ. Hiện nay ĐBSCL đã và đang hình thành các vùng sản xuất chuyên canh quy mô lớn phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu, mô hình HTX vừa qua được kỳ vọng nhiều nhưng vẫn chưa cải thiện được thu nhập, làm cho nông dân phân vân, ngán ngại. Vấn đề là làm sao để các xã viên thấy rằng kinh tế hợp tác với mô hình HTX là thiết thực. Các xã viên sẽ được cung cấp vật tư, nguyên vật liệu đầu vào với giá thấp, được hỗ trợ kỹ thuật, công nghệ sản xuất và đặc biệt là khâu tiêu thụ sản phẩm để nâng cao thu nhập cho nông dân… Đó là vấn đề cốt lõi đặt ra trong thời gian tới.

Muốn làm được điều này, ngoài sự “tiếp sức” từ các doanh nghiệp, chính quyền địa phương và các chính sách khác của Nhà nước cũng cần ưu tiên hỗ trợ các HTX, như về vốn, thuế, đào tạo nguồn nhân lực… Sự rã đám của các HTX vừa qua là “bài học xương máu” trong quá trình tiến lên sản xuất lớn của ĐBSCL.

HUY PHONG