Lợi ích và động lực trong cổ phần hóa

Phát biểu tại Hội nghị toàn quốc triển khai công tác sắp xếp, đổi mới doanh nghiệp nhà nước (DNNN) giai đoạn 2016 - 2020 được tổ chức ngày 6/12 ở Hà Nội, Thủ tướng Chính phủ - Nguyễn Xuân Phúc đặt ra vấn đề: Tại sao các DN được cổ phần hóa đều cho hiệu quả tốt hơn trước, thế nhưng tốc độ cổ phần hóa vẫn còn chậm, tỷ lệ thoái vốn Nhà nước còn thấp so với mong muốn?

Nguyên nhân thì có nhiều, nhưng có một nguyên nhân được chỉ ra đó là sự "cố thủ" về lợi ích. Tốc độ, hiệu quả của cổ phần hóa đang bị chi phối không nhỏ bởi hai yếu tố: “Lợi ích” và “động lực” của những cá nhân được giao nhiệm vụ. Lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm cũng sẽ luôn tìm cách "nhúng tay" vào quá trình cổ phần hóa. Chỉ cần một lô đất bị định giá thấp hơn giá trị thực trên thị trường, thì lập tức tài sản của Nhà nước và nhân dân sẽ bị thất thoát. Khi định giá DN, nếu bị chi phối bởi lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm thì thay vì phải “đánh bóng” để cho các nhà đầu tư thấy hết được “vẻ đẹp” của DN, từ đó trả tiền cao hơn, thì người ta hoàn toàn có thể dìm “món hàng” xuống, cố tình để DN bị định giá thấp. Thế rồi, những người mua được "món hàng" ấy, thường chính là lãnh đạo DN, người nhà của họ, hoặc những người mang lại lợi ích cho họ.  

Thủ tướng khẳng định, Chính phủ sẽ không cổ phần hóa bằng mọi giá. Có thể hiểu, cổ phần hóa là một giải pháp quan trọng trong việc cơ cấu lại nền kinh tế. Việc cổ phần hóa được coi như cú hích để cơ cấu lại nguồn lực một cách hợp lý hơn, thu hút thêm những nguồn lực mới phục vụ quá trình phát triển, tăng hiệu quả của nền kinh tế. Yêu cầu đặt ra của quá trình cổ phần hóa là không được làm thất thoát tài sản, bảo đảm tốt lợi ích của Nhà nước và nhân dân. Để đạt được điều đó, Thủ tướng nhấn mạnh trong thời gian tới, Chính phủ sẽ thực hiện nhiều biện pháp quyết liệt như: Cán bộ có trách nhiệm mà không quyết liệt thực hiện nhiệm vụ thì sẽ bị thay thế. Sẽ không định giá tài sản Nhà nước một cách tù mù, mà sẽ đấu giá trên thị trường; các DNNN thuộc diện cổ phần hóa buộc phải niêm yết trên thị trường chứng khoán để thị trường đánh giá. Chỉ trừ những DN quan trọng thuộc lĩnh vực quốc phòng - an ninh, những lĩnh vực mà thị trường không làm được, còn lại tất cả các DN đều được xem xét để cổ phần hóa...

Nhìn rõ được những vướng mắc sẽ là cơ sở để đẩy nhanh quá trình cổ phần hóa, nâng cao hơn nữa hiệu quả cổ phần hóa DNNN trong thời gian tới.

HỒ QUANG PHƯƠNG