Ký ức rơm rạ

Rơm làm nên mái nhà tranh hiền hòa, yên tĩnh. Rơm là nhiên liệu nấu nướng hằng ngày. Rơm sớm hôm nâng niu ổ gà đẻ của các bà, các mẹ. Với trâu, bò, rơm cho thức ăn, ủ ấm. Rơm đứng sừng sững trên triền đê rồi về tận các con ngõ. Rơm điểm tô khung cảnh làng quê. Rơm phủ đầy ký ức bằng mùi hương thơm ngát, nồng nàn…

1. Người nông dân tha thiết với rơm rạ như quý mến hạt gạo một nắng hai sương. Mùa gặt nào họ cũng ra sức tranh thủ ánh nắng mặt trời, giành từng tấc ruộng, bờ đê; từng bãi sân, con ngõ để phơi rơm. Người người chộn rộn, hối hả cầm cây cào trên tay để di chuyển rơm ra chỗ nắng nhiều, tung ra từng mảng, lật lên trở xuống... Từng cọng rơm được nắng sẽ cong lên, thơm lựng mà vẫn đượm màu tươi nguyên...

Để đưa được rơm về nhà, phải dùng dây thừng hay lạt tre bó thành từng bó nhỏ; sau đó chất chúng lên xe cải tiến rồi vắt sức kéo về, còn không thì phải còng lưng vừa gánh vừa chạy những hôm trời dọa mưa…

2. Người nhà quê luôn dành cảm tình mến yêu với rơm rạ. Những ngày mùa thuận lợi, ba mẹ tôi hay lựa những ruộng lúa tốt, cây lúa có thân to, chắc, nhất là cây lúa nếp để đánh tấm lợp. Ba chẻ hom, mẹ vuốt rạ rồi cả hai cùng thoăn thoắt chia từng nắm rơm vàng để đánh thành tấm lợp nhà hoặc lợp chuồng trâu, chuồng bò… Ba mẹ quý rơm như trọng cái tình nghĩa xóm làng; thân thiết bên chúng tựa bà con láng giềng gần gũi...

Vào những mùa gặt thừa mưa, thiếu nắng, ba mẹ đứng ngồi không yên với mấy đống rơm to đùng nằm rũ rượi ngoài đồng. Mỗi ngày trôi qua nếu không có nắng để phơi tự khắc rơm sẽ thối rữa, hao hụt. Những lúc trời tạnh mưa, nóng ruột quá ba đã kéo đại rơm ra để cậy gió đánh cho se, nhưng hễ kéo ra gần hết thì mây đen ùn ùn kéo đến gây mưa sụt sùi... Cả mùa đó, gia đình tôi buồn thiu nhìn trâu, bò nhịn đói. Bếp lửa của mẹ cũng đành đứt đoạn khói lam sớm chiều…

Cây rơm chính là miền cổ tích của lũ trẻ con nhà quê. Chúng tôi hay kháo nhau về chuyện giú trái cây vào đó. Có đứa nói, trái chuối giú sâu vào trong đống rơm sẽ chín nhanh nhất; đứa khác lại bảo ấy phải là trái xoài hay mãng cầu… Nhà tôi đông con nên anh em tôi vẫn hay giành nhau vị trí giú quả trong đống rơm nhà mình. Ngày đó, những thứ quả sau khi giú dẫu có ngọt lịm hay chua loét, đám trẻ chúng tôi vẫn cứ ngấu nghiến ngon lành…

3. Những đống rơm cạnh hồi nhà của người nông dân sẽ lại kiêu hãnh nhô cao lên tận ngọn tre khi mùa gặt đến, nối tiếp tháng ngày no đủ, bình yên…

NGUYỄN TIẾN DŨNG