Sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã: Bước tiến quan trọng trong tinh gọn bộ máy

Cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy nhà nước đang bước vào giai đoạn then chốt, với trọng tâm là sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, tiến tới bỏ cấp huyện và tổ chức lại cấp tỉnh. Đây là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, nhằm xây dựng một bộ máy hành chính tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước.

MÔ HÌNH CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG 2 CẤP

Theo chủ trương này, mô hình chính quyền địa phương sẽ được tổ chức lại theo 2 cấp: cấp tỉnh và cấp xã (cấp dưới tỉnh). Điều này đồng nghĩa với việc bỏ cấp huyện, giảm khoảng 50% số lượng cấp tỉnh và giảm khoảng 70% số lượng cấp xã. Từ 10.035 đơn vị hành chính cấp xã hiện nay, dự kiến sẽ còn khoảng 2.000 xã, mỗi xã sẽ có quy mô tương đương một huyện nhỏ.

Việc sắp xếp, sáp nhập các đơn vị hành chính cấp xã sẽ được thực hiện một cách thận trọng, kỹ lưỡng, đảm bảo chất lượng. Bộ Chính trị định hướng tên gọi của các phường, xã sẽ được đặt theo tên cấp huyện hiện hữu, kèm theo số thứ tự. Việc đặt tên phường, xã theo tên cấp huyện hiện hữu kèm theo số thứ tự mang nhiều ý nghĩa. Trước hết, việc làm này đã xem xét đến các yếu tố lịch sử, văn hóa và truyền thống của địa phương. Đối với công tác quản trị quốc gia, đảm bảo tính hệ thống và nhất quán, nhờ tạo ra một hệ thống tên gọi rõ ràng, dễ hiểu và dễ quản lý. Bên cạnh đó, việc sử dụng tên cấp huyện hiện hữu thể hiện sự kế thừa và liên tục trong tiến trình tổ chức lại đơn vị hành chính; người dân cũng dễ dàng thích nghi với sự thay đổi, hạn chế gây xáo trộn.

Trụ sở Đảng ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam Phường 1 (TP. Bạc Liêu). Ảnh: N.Q

PHÂN CẤP, PHÂN QUYỀN VÀ NGUỒN LỰC

Việc bỏ cấp huyện đòi hỏi phải phân cấp, phân quyền mạnh mẽ hơn cho chính quyền cấp xã, đồng thời có sự phân cấp “ngược” một số nhiệm vụ của cấp huyện lên cấp tỉnh. Theo Chính phủ, khoảng 1/3 nhiệm vụ của cấp huyện sẽ được chuyển lên tỉnh, 2/3 chuyển xuống cấp xã.

Để đảm bảo hiệu lực, hiệu quả của mô hình chính quyền 2 cấp, việc tăng cường nguồn lực cho cấp xã là vô cùng quan trọng. Điều này bao gồm việc tăng nhiệm vụ, quyền hạn, đội ngũ cán bộ, công chức, cũng như đảm bảo nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất.

Với quy mô quản lý lớn hơn, công việc nhiều hơn, yêu cầu về trình độ và năng lực của cán bộ, công chức cấp xã cũng phải được nâng cao. Việc bố trí đội ngũ cán bộ có năng lực, tinh thần phục vụ Nhân dân và doanh nghiệp là yếu tố then chốt để đảm bảo thành công của tiến trình sắp xếp.

Để nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền địa phương, việc ứng dụng công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo (AI) là rất cần thiết. Các bộ, ngành cần sớm có hướng dẫn để triển khai ứng dụng AI trong chính quyền các cấp, giúp giải quyết các thủ tục hành chính nhanh chóng, hiệu quả hơn.

Việc sắp xếp đơn vị hành chính là một chủ trương lớn, có tác động sâu rộng đến đời sống của người dân. Do đó, cần tăng cường công tác chính trị, tư tưởng, tạo sự đồng thuận và thống nhất cao trong cán bộ, đảng viên và Nhân dân.

BẠC LIÊU DỰ KIẾN CÒN DƯỚI 20 XÃ

Thực hiện Kết luận 127 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư (khóa XIII) về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, Tỉnh ủy Bạc Liêu đã chỉ đạo thành ủy, thị ủy và các huyện ủy lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện một số nội dung để chủ động một bước trong tổ chức thực hiện khi có chủ trương chính thức của Trung ương về sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã.

Từ những dữ liệu này, Đảng ủy UBND tỉnh đang xây dựng đề án sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã, dự kiến sau sáp nhập còn dưới 20 xã, phường, giảm 70% số xã so với hiện hữu. Theo số liệu UBND tỉnh báo cáo về Bộ Nội vụ đầu tháng 3/2025, Bạc Liêu có 1.311 cán bộ, công chức cấp xã, đa số có trình độ chuyên môn đại học và sau đại học, trình độ lý luận chính trị đáp ứng yêu cầu.

Việc sáp nhập giúp giảm đáng kể số lượng đơn vị hành chính cấp xã, từ đó tinh gọn bộ máy, giảm chi phí hành chính. Các xã sau sáp nhập có quy mô lớn hơn, sẽ tăng cường năng lực quản lý của chính quyền địa phương. Việc tập trung nguồn lực vào các xã lớn giúp nâng cao hiệu quả đầu tư phát triển kinh tế - xã hội. Hoạt động sắp xếp được thực hiện dựa trên quy hoạch vùng, địa phương, đảm bảo sự phát triển đồng bộ và bền vững. Đặc biệt, sự lựa chọn vị trí trung tâm hành chính của các xã mới được xem xét kỹ lưỡng về điều kiện cơ sở kết cấu hạ tầng, bảo đảm kết nối giao thông, kết nối vùng và phù hợp với tình hình phân bố dân cư, giáo dục, y tế.

Việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã là một bước tiến quan trọng trong tiến trình đổi mới và hoàn thiện bộ máy nhà nước. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, sự đồng thuận cao và quyết tâm thực hiện, tin tưởng rằng chủ trương này sẽ thành công, góp phần xây dựng một nền hành chính hiện đại, hiệu lực, hiệu quả, phục vụ tốt hơn cho Nhân dân và sự phát triển của đất nước.

Lộ trình thực hiện

- Quốc hội đã ban hành Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), quy định cụ thể về phân cấp, phân quyền.

- Sắp tới, Quốc hội sẽ tiến hành sửa đổi Hiến pháp năm 2013.

- Các bộ, ngành cần sớm rà soát, điều chỉnh quy trình giải quyết thủ tục hành chính từ chính quyền 4 cấp sang 3 cấp, hoàn thành trước ngày 1/7/2025.

- Tập trung triển khai sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, tổ chức lại đơn vị hành chính cấp xã và xây dựng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

NGUYỄN QUỐC