Nghị định số 115: Phát huy tính năng động và sáng tạo của các tổ chức khoa học - công nghệ

Thời gian qua, Sở KH-CN đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc thực hiện tốt Nghị định số 115/2005/NĐ-CP của Chính phủ quy định về cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của tổ chức KH-CN công lập. Từ đó, khơi dậy khả năng sáng tạo, khai thác, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực và phù hợp với nhu cầu phát triển KH-CN trong tương lai.

Mô hình trồng nấm linh chi của Trung tâm Ứng dụng KH-CN chuyển giao cho nông dân trong tỉnh. Ảnh: Tú Anh

Mô hình này giúp các tổ chức KH-CN phát huy tốt cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm và có sự chuyển biến tích cực trong hoạt động. Điển hình như Trung tâm Ứng dụng KH-CN (trực thuộc Sở KH-CN), từ khi chuyển đổi hoạt động sang mô hình tự chủ, doanh thu và lợi nhuận của đơn vị không ngừng tăng. Nếu năm 2006 doanh thu của Trung tâm chỉ khoảng 400 triệu đồng/năm, thì nay đã đạt trên 4 tỷ đồng/năm (trong đó, hoạt động tự chủ chiếm trên 75%).

Ông Lê Phước Thiện, Giám đốc Trung tâm Ứng dụng KH-CN, cho biết: “Một trong những lợi ích thiết thực của việc tự chủ là buộc đơn vị phải không ngừng năng động, sáng tạo và sử dụng có hiệu quả lực lượng lao động để tạo được lợi nhuận, như vậy mới có tiền trả lương. Kinh phí cấp cho hoạt động của Trung tâm hàng năm khoảng 1 tỷ đồng, nhưng chiếm đến 70% vốn phải thực hiện các đề tài, dự án do Sở KH-CN giao (phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương). Còn lại 300 triệu đồng/năm, nhưng phải hoạt động, trả lương cho 19 cán bộ quản lý, lao động (khoảng 5 triệu đồng/người/tháng), do vậy, đơn vị phải nỗ lực tạo lợi nhuận mới đáp ứng được hoạt động”. Đơn cử trong huy động nguồn lực, khi cần nhiều lao động, Trung tâm có thể huy động thêm 30 lao động từ các tổ chức KH-CN trực thuộc Trung tâm mà không phải trả lương hàng tháng. Đây cũng là lợi thế của mô hình các tổ chức trực thuộc.

Cùng với năng động trong sản xuất, kinh doanh, Trung tâm Ứng dụng KH-CN còn là một trong những đơn vị điển hình về thực hiện, chuyển giao nhiều dự án, mô hình sản xuất phục vụ người dân tốt. Đó là Dự án chuyển giao, ứng dụng công nghệ sử dụng năng lượng mặt trời vào các xã đặc biệt khó khăn; Dự án xây dựng mô hình sản xuất giống và trồng bốn loại nấm thương phẩm phù hợp với địa bàn tỉnh; Dự án xây dựng mô hình sản xuất và sử dụng chế phẩm sinh học Fito - Biomix xử lý rơm rạ thành phân bón hữu cơ nhằm đảm bảo vệ sinh môi trường và phát triển nông nghiệp hữu cơ tại Bạc Liêu…

Theo Sở KH-CN, để thực hiện tốt hơn Nghị định số 115/2005/NĐ-CP cần tập trung nhiều giải pháp, trong đó cần xây dựng chính sách đồng bộ để tháo gỡ các vướng mắc dẫn đến các hạn chế quyền tự chủ của tổ chức KH-CN công lập (như quyền tự chủ về tổ chức bộ máy, quyền tự chủ về tài chính, quyền tự chủ về tài sản). Bên cạnh đó, nên có chương trình đầu tư trọng điểm, tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị cho các tổ chức KH-CN công lập trong mối liên kết với vùng và đồng bộ với quy hoạch toàn quốc, làm môi giới tổ chức ứng dụng tiến bộ KH-CN, nhân rộng kết quả của các đề tài, dự án KH-CN cấp tỉnh có kết quả tốt vào các lĩnh vực sản xuất, đời sống. Đồng thời, tạo hành lang pháp lý, kỹ thuật để các tổ chức KH-CN công lập tiếp cận thuận lợi nguồn vốn từ ngân hàng đến các quỹ phát triển KH-CN, quỹ đổi mới công nghệ. Bởi, các tổ chức này không có tài sản thế chấp nên rất khó được xem xét cho vay tín dụng ưu đãi từ các ngân hàng để nhân rộng các kết quả nghiên cứu khoa học. Song song đó, tiếp tục có những chính sách và mục tiêu cụ thể trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho địa phương và liên kết cơ sở dữ liệu chuyên gia đầu ngành quốc gia và địa phương…

Trần Minh