TP. Bạc Liêu: Vì sao chưa phát triển được mô hình nông nghiệp đô thị?

TP. Bạc Liêu hội tụ nhiều điều kiện thuận lợi cho phát triển mô hình nông nghiệp đô thị (NNĐT) và đây cũng là một trong những mục tiêu quan trọng đã được Đảng bộ TP. Bạc Liêu xác định trong nhiều nhiệm kỳ. Song, đến nay TP. Bạc Liêu vẫn chưa xây dựng được mô hình NNĐT! Vậy, đâu là nguyên nhân?

Mô hình trồng hoa lan (ảnh trên) và măng tây (trên địa bàn TP. Bạc Liêu) đến nay chỉ để giới thiệu cho khách tham quan. Ảnh: L.D

Nhiều mô hình bị phá sản!

Những năm qua TP. Bạc Liêu đã mời gọi các doanh nghiệp trong, ngoài tỉnh và triển khai nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp với mục tiêu chuyển dịch cơ cấu sản xuất, từng bước hình thành các mô hình NNĐT. Đó là mô hình trồng măng tây, trồng hoa lan, nuôi cua lột, chăn nuôi động vật hoang dã… Các mô hình này đã chứng minh tính hiệu quả và phù hợp với vùng đất Bạc Liêu, hứa hẹn mở ra những hướng đi mới cho sản xuất nông nghiệp.

Điển hình như mô hình trồng măng tây xanh, qua sản xuất đã khẳng định được hiệu quả kinh tế và phù hợp với thổ nhưỡng của xã Hiệp Thành và xã Vĩnh Trạch Đông. Với năng suất bình quân hơn 10 tấn/ha/năm, cá biệt có hộ đạt 15 tấn/ha/năm và lợi nhuận từ 350 - 400 triệu đồng/ha/năm. Sản phẩm do nông dân làm ra đều được Công ty TNHH Cẩm Hon (TP. Hồ Chí Minh)bao tiêu. Doanh nghiệp này cũng đã mua đất để trực tiếp sản xuất măng tây và chuyển giao kỹ thuật, cây giống cho nông dân.

Thế nhưng, với mục tiêu mở rộng diện tích sản xuất măng tây lên 100ha thì đến nay chỉ còn khoảng 1ha, và doanh nghiệp Cẩm Hon cũng ngưng bao tiêu, bỏ về TP. Hồ Chí Minh vì không có nguyên liệu. Đề án phát triển 100ha măng tây (được xây dựng từ năm 2009) xem như phá sản, bởi doanh nghiệp, nông dân không thể chờ đợi một đề án hơn 10 năm nằm trên giấy!?

Một mô hình sản xuất khác khi mới triển khai cũng hứa hẹn nhiều thành công, vì nó phù hợp với điều kiện tự nhiên, chủ động được nguồn con giống, khắc phục được tình trạng nông dân bỏ đất trống do nuôi tôm thất bại, đó là mô hình nuôi cua lột ở xã Vĩnh Trạch Đông. Thực hiện mô hình này, nông dân sẽ liên kết với doanh nghiệp nuôi cua lột trong hộp xuất khẩu và được doanh nghiệp (Công ty miền Nam) ký kết bao tiêu đầu ra. Song, mô hình chỉ triển khai một thời gian ngắn và nhanh chóng "chết yểu".

Mô hình trồng hoa lan cũng nằm chung số phận là không thể phát triển, nhân rộng. Và nhiều mô hình sản xuất khác cũng được xếp vào nhóm mô hình NNĐT nhưng thực chất chỉ là các mô hình sản xuất theo kiểu nông nghiệp truyền thống như: sản xuất lúa thương phẩm ST 20, nuôi cá chạch quế, nuôi cá bống mú…

Khó khăn nằm ở đâu?

Phát triển NNĐT là một trong những nội dung thường được nhắc đến trong nhiều kỳ Đại hội Đảng bộ TP. Bạc Liêu. Thế nhưng, đến nay thành phố vẫn chưa xây dựng và ban hành một nghị quyết riêng về phát triển NNĐT!? Phát triển NNĐT chỉ được nhắc đến trong các văn bản chỉ đạo phát triển sản xuất nông nghiệp rất chung chung.

Phải chăng, việc thiếu chính sách đã làm cho phát triển NNĐT chưa được quan tâm đúng mức. Bởi, nếu không có chính sách riêng cho phát triển NNĐT sẽ kéo theo hàng loạt các bất cập và khó khăn khác. Đó là quy hoạch, kế hoạch và cả những chính sách thu hút đầu tư vào phát triển NNĐT. Cụ thể, khi đầu tư vào phát triển mô hình NNĐT, doanh nghiệp sẽ tìm hiểu về việc hưởng những cơ chế và chính sách hỗ trợ đặc thù như thế nào.

Việc không xây dựng được chính sách cũng gây khó khăn trong việc xác định tiêu chí mô hình NNĐT trên địa bàn TP. Bạc Liêu. Vì tiêu chí này liên quan đến việc xác định đúng mô hình NNĐT, thay vì như lâu nay hễ có mô hình mới, hay cải thiện được năng suất, chất lượng là xếp vào loại mô hình NNĐT (trong khi mô hình đó chỉ là sản xuất nông nghiệp đơn thuần).

Mô hình NNĐT hiện nay chính là mô hình sản xuất ứng dụng công nghệ cao, sản phẩm tạo ra khối lượng lớn, chất lượng tốt và giá cạnh tranh. Đồng thời hàm lượng khoa học - công nghệ và giá trị gia tăng cao hơn rất nhiều lần so với sản phẩm cùng loại; sản xuất ứng dụng quy trình, công nghệ hiện đại, thân thiện với môi trường và sản xuất có sự gắn kết “4 nhà”…

Xây dựng cơ chế, chính sách cho mô hình NNĐT

Những bất cập trong phát triển mô hình NNĐT trên địa bàn TP. Bạc Liêu cần được Đảng bộ thành phố tập trung đánh giá, phân tích vào dịp đại hội giữa nhiệm kỳ. Qua đó, xây dựng cơ chế, chính sách cho phát triển mô hình NNĐT, thậm chí có thể xây dựng nghị quyết chuyên đề về phát triển mô hình NNĐT.

Các cơ chế, chính sách hay nghị quyết chuyên đề này sẽ là tiền đề, định hướng cho việc xây dựng các kế hoạch phát triển gắn với các chính sách về thu hút đầu tư, huy động nguồn lực phát triển hạ tầng, xây dựng quy hoạch vùng chuyên canh sản xuất hàng hóa lớn. Đây còn là điều kiện cần cho việc xây dựng các giải pháp lâu nay vốn chưa được quan tâm như: quy hoạch và tổ chức lại sản xuất, phát triển nguồn nhân lực, huy động vốn đầu tư, đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ, xây dựng thị trường, thương hiệu và thành lập các tổ hợp tác, hợp tác xã…

Làm tốt các giải pháp này không chỉ góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp theo hướng phát triển bền vững, mang lại giá trị gia tăng cao, mà còn giải quyết cơ bản các khó khăn đã làm thất bại các mô hình, dự án sản xuất trong thời gian qua. Đơn cử như do thiếu vốn đầu tư nên nhiều mô hình sản xuất thử nghiệm tuy chứng minh được tính hiệu quả nhưng không có nguồn kinh phí để chuyển giao, nhân rộng cho các cơ sở sản xuất và nông dân thực hiện. Từ đó gây lãng phí về thực nghiệm, thời gian, kinh phí…

Với quá trình đô thị hóa nhanh, TP. Bạc Liêu trở thành trung tâm thu hút các dự án động lực, và đất sản xuất nông nghiệp sẽ bị thu hẹp dần để nhường chỗ cho các dự án. Do vậy, việc xây dựng và phát triển các mô hình NNĐT không chỉ là nhu cầu khách quan, tất yếu mà còn là giải pháp để thành phố phát huy các tiềm năng, lợi thế vốn có. TP. Bạc Liêu đang xây dựng Khu nông nghiệp nuôi tôm ứng dụng công nghệ cao và các mô hình NNĐT chắc chắn sẽ trở thành các vệ tinh, tạo nên những điểm sáng để thành phố phát triển nhanh, bền vững.

Lư Dũng