Đánh kẻ cướp bị thương có chịu trách nhiệm hình sự?

Hỏi: Tôi là người dân bình thường, tình cờ lúc đi đến khu vui chơi trông thấy tên cướp vừa giật điện thoại của một em học sinh đang cầm trên tay. Vì tôi ở gần nên theo phản xạ, tôi đã rượt theo, đạp ngã tên cướp. Không may, tên này té ngã gãy tay. Tôi không cố ý làm bị thương đối tượng, tôi có phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi này hay không?

T.H.Phong (TP. Bạc Liêu)

Trả lời (có tính chất tham khảo): Điều 22 Bộ luật Hình sự (BLHS) năm 2015 quy định về phòng vệ chính đáng, thì phòng vệ chính đáng là hành vi của người vì bảo vệ quyền hoặc lợi ích chính đáng của mình, của người khác hoặc lợi ích của Nhà nước, của cơ quan, tổ chức mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm các lợi ích nói trên. Phòng vệ chính đáng không phải là tội phạm. Như vậy, phòng vệ chính đáng là một trong những trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự (TNHS) mà theo đó, một người có hành vi bảo vệ quyền hoặc lợi ích chính đáng của mình, của người khác hoặc lợi ích của Nhà nước, của cơ quan, tổ chức mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm các lợi ích nói trên.

Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng là hành vi chống trả rõ ràng quá mức cần thiết, không phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi xâm hại. Người có hành vi vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật này.

Như vậy, trong trường hợp nói trên của bạn, nếu hành vi đạp làm gãy tay tên cướp vì muốn bảo vệ tài sản cho người bị cướp giật mà được xác định là chống trả một cách cần thiết, được xác định là hành vi phòng vệ chính đáng, sẽ không phải là tội phạm, do đó không phải chịu TNHS.

Tuy nhiên, nếu hành vi của bạn được xác định là chống trả một cách quá mức cần thiết (vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng), ví dụ, sau khi đạp ngã đối tượng, tiếp tục xông đến đánh đập một cách không cần thiết đến mức họ bị thương tích thì hành vi đó có thể phải chịu TNHS về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng theo quy định tại Điều 136 BLHS.

Thân ái!

Luật gia KIM PHƯỢNG