Hiểu pháp luật để bảo vệ quyền lợi cho người lao động

Năm 2021 là năm mà những quy định về pháp luật lao động có nhiều thay đổi, biến động. Với sự ra đời của Bộ luật Lao động 2019, có hiệu lực từ ngày 1/1/2021. Rất nhiều quyền lợi liên quan đến người lao động (NLĐ) mà NLĐ cần phải biết. Biết để làm đúng, để bảo vệ quyền lợi của bản thân và đúng quy định pháp luật. Nhất là đối với những đối tượng là NLĐ làm thuê thời vụ, lao động thử việc, thậm chí là người làm việc không có quan hệ lao động.

Nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của NLĐ, hạn chế tình trạng người sử dụng lao động trốn trách nhiệm, không đóng bảo hiểm xã hội cho NLĐ với hình thức giao kết hợp đồng lao động (HĐLĐ) mùa vụ (hoặc giả cách ký hợp đồng dịch vụ, hợp đồng khoán việc thay cho HĐLĐ mùa vụ)… Điều 20 Bộ luật Lao động 2019 đã bỏ nội dung về HĐLĐ mùa vụ hoặc theo một công việc có thời hạn dưới 12 tháng, chỉ còn quy định 2 loại hợp đồng là HĐLĐ không xác định thời hạn và HĐLĐ xác định thời hạn. Riêng đối với trường hợp NLĐ cao tuổi, Khoản 1 Điều 149 Bộ luật Lao động 2019 quy định người sử dụng lao động thỏa thuận giao kết nhiều lần HĐLĐ xác định thời hạn với người cao tuổi thay cho việc kéo dài thời hạn HĐLĐ hoặc giao kết HĐLĐ mới như trước đây.

Khoản 2 Điều 14 Bộ luật Lao động 2019 quy định, hai bên có thể giao kết HĐLĐ bằng lời nói đối với hợp đồng có thời hạn dưới 1 tháng, thay cho việc giao kết HĐLĐ bằng lời nói áp dụng đối với công việc tạm thời có thời hạn dưới 3 tháng như trước đây. Đối với HĐLĐ có thời hạn dưới 1 tháng, không áp dụng thử việc với NLĐ.

NLĐ được đơn phương chấm dứt hợp đồng không cần lý do. Theo đó, Điều 35 Bộ luật Lao động 2019 quy định, NLĐ có quyền đơn phương chấm dứt HĐLĐ mà không cần nêu lý do, nhưng phải báo trước cho người sử dụng lao động ít nhất 45 ngày nếu làm việc theo HĐLĐ không xác định thời hạn; ít nhất 30 ngày nếu làm việc theo HĐLĐ xác định thời hạn có thời hạn từ 12 tháng đến 36 tháng; ít nhất 3 ngày làm việc nếu làm việc theo HĐLĐ xác định thời hạn có thời hạn dưới 12 tháng.

Một số trường hợp, NLĐ có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng mà không cần báo trước, như không được bố trí theo đúng công việc, địa điểm làm việc hoặc không được bảo đảm điều kiện làm việc theo thỏa thuận; không được trả đủ lương hoặc trả lương không đúng thời hạn; bị người sử dụng lao động ngược đãi, đánh đập hoặc có lời nói, hành vi nhục mạ, hành vi làm ảnh hưởng đến sức khỏe, nhân phẩm, danh dự; bị cưỡng bức lao động; bị quấy rối tình dục tại nơi làm việc...

Điều 107 Bộ luật Lao động 2019 quy định, bảo đảm số giờ làm thêm của NLĐ không quá 50% số giờ làm việc bình thường trong 1 ngày. Như vậy, Bộ luật Lao động 2019 quy định tăng số giờ làm thêm trong tháng không quá 40 giờ. Giữ nguyên số giờ làm thêm trong năm là không quá 200 giờ/năm, trừ một số trường hợp đặc biệt.

KIM KIM (tổng hợp)