Thúc đẩy sản xuất - kinh doanh muối từ Nghị định 40 của Chính phủ

Muối là mặt hàng thiết yếu được Nhà nước thống nhất quản lý trên phạm vi cả nước đối với hoạt động sản xuất, chế biến, kinh doanh. Muối cũng là ngành nghề được nhiều chính sách ưu đãi, khuyến khích đầu tư, phát triển sản xuất, chế biến, kinh doanh. Với sự ra đời của Nghị định 40/2017/NĐ-CP về quản lý sản xuất - kinh doanh muối có hiệu lực từ tháng 5/2017, Nhà nước đã hỗ trợ đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng; tín dụng; khoa học và công nghệ; đào tạo nguồn nhân lực… để phát triển sản xuất - kinh doanh muối.

Lễ thông xe kỹ thuật hai tuyến đường thuộc Dự án nâng cấp cơ sở hạ tầng đồng muối Đông Hải.

Thực trạng sản xuất, chế biến, kinh doanh muối

Trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu có 2 nhà máy chế biến muối. Trong đó, Công ty Cổ phần Muối Bạc Liêu có công suất thiết kế 29.550 tấn/năm, sản phẩm chủ yếu là muối tinh, muối hạt sạch, muối hạt sạch sấy, muối tinh sấy I-ốt, muối ớt, muối ớt tôm, muối tiêu… phục vụ nhu cầu của người tiêu dùng trong nước và xuất khẩu sang các thị trường châu Âu, Mỹ, Nhật Bản… Tuy nhiên, sản lượng xuất khẩu hằng năm không lớn. Hiện nay Công ty đã tổ chức xây dựng chuỗi liên kết vùng nguyên liệu và bao tiêu sản phẩm. Còn Công ty Cổ phần Muối Đông Hải có tổng công suất thiết kế 7.200 tấn, sản phẩm chủ yếu là muối tinh, muối hạt sạch, muối hạt sạch sấy, muối tinh sấy I-ốt… chủ yếu phục vụ thị trường trong nước.

Với mô hình hợp tác sản xuất, tỉnh hiện có 4 hợp tác xã (HTX) sản xuất muối với tổng diện tích 211,5ha, gồm HTX Doanh Điền, HTX Huy Điền, HTX Long Hà, HTX Dịch vụ và sản xuất muối công nghệ cao Đông Hải. Trong đó, HTX Doanh Điền và HTX Dịch vụ và sản xuất muối công nghệ cao Đông Hải có năng suất đạt cao từ 23 đến gần 29 tấn/ha.

Việc thành lập các HTX muối giúp cho người dân dễ dàng tiếp cận và áp dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào trong sản xuất, cung ứng vật tư, bao tiêu sản phẩm và nguồn vốn vay để phát triển sản xuất. Tuy nhiên, hoạt động của các HTX trong lĩnh vực diêm nghiệp còn gặp nhiều khó khăn do muối làm ra chỉ bán được cho thương lái, chưa liên kết được với các doanh nghiệp thu mua của địa phương. Trong khi đó, các doanh nghiệp sản xuất chế biến muối trên địa bàn tỉnh chưa có nhiều hoạt động trong việc liên kết tiêu thụ, bao tiêu sản phẩm cho diêm dân và các HTX sản xuất muối. Đây cũng là một bài toán cần giải quyết sớm để tháo gỡ các điểm nghẽn cho diêm dân và lĩnh vực diêm nghiệp.

Về hạ tầng, nhiều năm qua, hệ thống đường giao thông phục vụ cánh đồng muối đã có nhưng chưa đáp ứng nhu cầu sản xuất. Năm 2023, Bộ NN&PTNT phê duyệt Dự án đầu tư xây dựng cải tạo, nâng cấp cơ sở hạ tầng đồng muối Đông Hải (huyện Đông Hải) giai đoạn 2021 - 2025 thuộc Dự án thành phần số 7 với việc đầu tư xây dựng 5 tuyến đê bao kết hợp với giao thông dài 14,7km đường và 20 cây cầu bê-tông cùng 26 cống hộp, tổng mức đầu tư là 127 tỷ đồng. Mới đây, ngày 6/3/2025, UBND tỉnh phối hợp cùng Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức lễ thông xe kỹ thuật 2 tuyến đường (Trại Sò - Chùa Linh Ứng, Dân Quân - Trạm bơm số 03) nằm trong dự án thành phần số 7. Đây là dự án được người làm muối trong tỉnh nói riêng, người dân ở các khu vực có nhiều cánh đồng muối mong đợi. Dự kiến sau khi đưa vào sử dụng sẽ hỗ trợ rất lớn cho việc phát triển cánh đồng muối và nâng cao đời sống dân sinh của diêm dân.

Đoàn công tác khảo sát và trải nghiệm thực tế tại cánh đồng muối ở xã Điền Hải và xã Long Điền Đông (huyện Đông Hải).

Các chính sách về sản xuất, chế biến, kinh doanh muối tại Bạc Liêu

Sau khi Chính phủ ban hành Nghị định 40, UBND tỉnh Bạc Liêu đã phê duyệt Đề án tái cơ cấu ngành muối tỉnh Bạc Liêu đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Hằng năm, UBND tỉnh chỉ đạo UBND huyện Đông Hải xem xét, bảo lãnh tín chấp cho các đối tượng diêm dân có nhu cầu vay vốn đầu tư bạt phục vụ sản xuất muối nhằm tháo gỡ khó khăn cho diêm dân về tiếp cận với chính sách ưu đãi của Nhà nước trong việc đầu tư các tiến bộ khoa học và kỹ thuật vào sản xuất muối.

Để đánh giá việc triển khai thực hiện Nghị định 40 từ khi có hiệu lực đến nay trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu, hiệu quả dễ thấy nhất là tỉnh đã thành lập được 4 HTX diêm nghiệp, trong đó có 3 HTX được tỉnh giao đất để sản xuất muối, tuy nhiên hiện các HTX chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Trung tâm Khuyến nông tỉnh phối hợp với Phòng NN&PTNT huyện Đông Hải và huyện Hòa Bình thực hiện 16 lớp tập huấn chuyển giao kỹ thuật sản xuất muối chất lượng cao bằng phương pháp trải bạt trên sân kết tinh cho 495 diêm dân.

Năm 2020, Sở NN&PTNT tham mưu cho UBND tỉnh thực hiện hỗ trợ máy đóng gói tự động trong chế biến muối cho Công ty Cổ phần Muối Bạc Liêu. Năm 2023, Công ty Cổ phần Thiết bị chuyên dùng Việt Nam triển khai dự án “Xây dựng mô hình sản xuất muối sạch theo chuỗi liên kết tiêu thụ sản phẩm” với tổng diện tích 2,5ha tại 2 HTX trên địa bàn huyện Đông Hải.

Hướng tới, Bạc Liêu mong muốn được tăng cường ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất muối, khuyến khích diêm dân thực hiện mô hình trải bạt trên sân kết tinh để tăng sản lượng muối. Đầu tư, nâng cấp cơ sở hạ tầng đồng muối để cải thiện về giao thông, hạ tầng kỹ thuật từ đó giúp việc vận chuyển muối được dễ dàng, tạo điều kiện để các doanh nghiệp vào tận ruộng sản xuất muối của diêm dân thu mua muối, giảm được các chi phí trung gian, từ đó tăng lợi nhuận cho người sản xuất muối. Cũng cũng tích cực kêu gọi doanh nghiệp liên kết, đầu tư hợp tác với các HTX sản xuất muối để đầu tư công nghệ và liên kết quảng bá sản phẩm, tìm đầu ra, từ đó giúp các HTX phát triển, thu hút được nhiều thành viên để quy mô HTX ngày càng lớn mạnh.

Bài, ảnh: Kim Phượng

Ngân sách nhà nước hỗ trợ nhiều lĩnh vực trong sản xuất muối

Nghị định 40 quy định, ngân sách nhà nước hỗ trợ đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng vùng sản xuất muối, bao gồm đê bao; trạm bơm; hệ thống cống, kênh mương cấp nước biển; hồ, bể chứa điều tiết nước mặn phục vụ sản xuất muối; hệ thống cống, kênh mương thoát lũ; công trình giao thông, điện hạ thế và nước sinh hoạt phục vụ người dân vùng sản xuất muối trong quy hoạch. Đối với sản xuất muối tập trung quy mô công nghiệp của tổ chức doanh nghiệp, HTX, hộ gia đình, ngân sách nhà nước hỗ trợ đầu tư bồi thường, giải phóng mặt bằng, xây dựng khu tái định cư; đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng đầu mối ngoài dự án phục vụ trực tiếp hoạt động sản xuất - kinh doanh của dự án.

Về khuyến khích ứng dụng khoa học và công nghệ trong sản xuất muối, ngân sách nhà nước hỗ trợ hộ gia đình, cá nhân, hợp tác xã, tổ hợp tác kinh phí để xây dựng mô hình trình diễn liên kết ứng dụng khoa học - kỹ thuật tiên tiến và thích ứng với biến đổi khí hậu trong sản xuất muối được hỗ trợ chi phí mua công cụ, máy cơ khí, thiết bị và vật tư thiết yếu. Hỗ trợ 100% chi phí tập huấn, đào tạo theo mô hình và chi phí cho hoạt động thông tin tuyên truyền khuyến nông theo các quy định hiện hành của Nhà nước. Nguồn kinh phí, mức hỗ trợ và cơ chế hỗ trợ thực hiện theo các kế hoạch, chương trình, dự án về khuyến nông và các văn bản hướng dẫn thi hành.