10 năm xây dựng nông thôn mới ĐBSCL và Đông Nam bộ: Vai trò của người nông dân là chủ thể

Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) xây dựng nông thôn mới (XDNTM) vùng ĐBSCL và Đông Nam bộ vừa được tổ chức tại Bạc Liêu đã khẳng định những kết quả mà 19 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương của 2 vùng kinh tế trọng điểm phía Nam này là khá toàn diện và vững chắc. Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng Ban Chỉ đạo Chương trình MTQG XDNTM nhấn mạnh: các ngành, các cấp cần thực hiện thực chất XDNTM trên tinh thần “tam nông là chiến lược, xây dựng nông thôn mới là căn bản, hiện đại hóa nông nghiệp là then chốt và vai trò của người nông dân là chủ thể”.

Phó Thủ tướng Chính phủ - Vương Đình Huệ (bên phải) và Bí thư Tỉnh ủy Bạc Liêu - Nguyễn Quang Dương đến dự hội nghị tổng kết 10 năm Chương trình XDNTM vùng ĐBSCL và Đông Nam bộ tổ chức tại Bạc Liêu. Ảnh: M.Đ

Về đích trước thời hạn

Thực chất Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Chương trình MTQG XDNTM vùng ĐBSCL và Đông Nam bộ được tổ chức sớm hơn 1 năm so với kế hoạch. Bởi, hầu hết các chỉ tiêu XDNTM theo Nghị quyết số 26 của Ban Chấp hành Trung ương (khóa X) ở khu vực ĐBSCL và Đông Nam bộ đã được hoàn thành trước 18 tháng. Hiện cả hai vùng đã có 874/1.731 xã (trên 50%) được công nhận đạt chuẩn NTM. Trong đó, vùng Đông Nam bộ có 311/445 xã đạt chuẩn NTM (đạt gần 70%). Để có được kết quả này, ngay từ khi thực hiện Chương trình MTQG XDNTM, các địa phương đã chú trọng đầu tư, nâng cấp hạ tầng kinh tế - xã hội, từ đó các vùng nông thôn có chuyển biến rõ nét trong quá trình phát triển, nhất là về tổ chức sản xuất và chất lượng đời sống, sinh hoạt cho người dân. Đến nay, gần 100% số xã vùng Đông Nam bộ có đường giao thông đến huyện; 98% đường trục thôn được bê-tông, nhựa hóa…; 97% số xã vùng ĐBSCL có đường đến huyện, trên 96% đường trục xã được bê-tông, nhựa hóa, góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho thúc đẩy tiêu thụ nông sản, hàng hóa quy mô lớn; đồng thời thu hút các doanh nghiệp lớn đầu tư vào khu vực nông thôn, kể cả ở các vùng sâu, vùng xa.

Có thể nói, kết quả khá toàn diện và vững chắc trong XDNTM của hai vùng gần 10 năm qua là tốc độ gia tăng thu nhập của người dân nông thôn nhanh hơn so với tốc độ gia tăng thu nhập của người dân đô thị, góp phần rút ngắn khoảng cách chênh lệch thu nhập giữa nông thôn và thành thị. Lấy minh chứng thực tiễn tại tỉnh nhà, đồng chí Nguyễn Quang Dương, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Bạc Liêu, cho biết: “Các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương trong tỉnh được quán triệt xác định XDNTM là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, mang tính tổng hợp, toàn diện của cả hệ thống chính trị; được đặt trong tổng thể phát triển kinh tế - xã hội toàn tỉnh. Sau hơn 10 năm triển khai thực hiện, khu vực nông thôn trên địa bàn tỉnh đã có những chuyển biến mạnh mẽ cả về lượng và chất, diện mạo nông thôn có sự khởi sắc, đời sống vật chất, văn hóa, tinh thần của người dân được cải thiện đáng kể, nhiều mô hình sản xuất được tổ chức phù hợp và có hiệu quả. Bạc Liêu đặt mục tiêu phấn đấu đến cuối năm 2020 toàn tỉnh sẽ có 39/49 xã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới (đạt 80%), 5/7 đơn vị cấp huyện đạt tiêu chí chuẩn nông thôn mới (đạt hơn 70%)...”.

Phó Thủ tướng Chính phủ - Vương Đình Huệ chụp ảnh lưu niệm với lãnh đạo các bộ, ngành và lãnh đạo tỉnh Bạc Liêu. Ảnh: H.T

Tiếp tục dồn sức cho nông thôn

Bên cạnh những kết quả đã đạt được thì quá trình thực hiện Chương trình MTQG XDNTM ở ĐBSCL và Đông Nam bộ vẫn còn tồn tại những hạn chế cần sớm được khắc phục như: việc phát triển hạ tầng nông thôn còn gặp rất nhiều khó khăn; vấn đề liên kết các khu vực kinh tế còn hạn chế, việc thực hiện chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) còn chậm, những thách thức từ biến đổi khí hậu đối với sự phát triển nhanh và bền vững, nâng cao chất lượng đời sống của người dân… Giải quyết những vấn đề này, đồng thời định hướng mục tiêu XDNTM cho những năm tiếp theo, Bộ NN&PTNT cho biết sẽ tập trung trên cơ sở phát triển nông nghiệp bền vững, an toàn theo hướng sản xuất quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao hướng tới nông nghiệp hữu cơ, kết hợp phát triển mạnh du lịch sinh thái gắn với bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc; quy hoạch phát triển cơ sở hạ tầng đồng bộ, hiện đại theo hướng chủ động, thông minh, thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo đảm an toàn trước thiên tai; quản lý và sử dụng tài nguyên thiên nhiên hợp lý; đa dạng sinh học và truyền thống văn hóa, lịch sử được duy trì và tôn tạo, đời sống vật chất, tinh thần của người dân được nâng cao... Phấn đấu trong giai đoạn 2021 - 2025, có ít nhất 8/19 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương vùng Đông Nam bộ và ĐBSCL được công nhận hoàn thành nhiệm vụ XDNTM. Vùng Đông Nam bộ có ít nhất 70%, ĐBSCL có ít nhất 50% đơn vị cấp huyện hoàn thành nhiệm vụ XDNTM, trong đó mỗi tỉnh, thành phố có ít nhất một đơn vị cấp huyện được công nhận đạt chuẩn NTM kiểu mẫu.

Từ những bài học thực tiễn trong quá trình triển khai thực hiện XDNTM 10 năm qua, cùng với các ý kiến tham luận, thảo luận, đề xuất của các bộ, địa phương, Phó Thủ tướng Chính phủ - Vương Đình Huệ chỉ đạo: Những địa phương trong vùng chưa thực hiện được chương trình OCOP phải nhanh chóng triển khai ngay. Đồng thời sẽ đặt hàng các nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu, đóng góp ý kiến về quy hoạch phát triển đô thị và vùng nông thôn ĐBSCL trên tinh thần “thuận thiên”, thích ứng với biến đổi khí hậu; kiến nghị tới Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh định mức phân bổ đầu tư hạ tầng phù hợp với điều kiện tự nhiên của vùng đồng bằng này. Đặc biệt sẽ tính đến phân cấp mạnh hơn cho địa phương quyết định các tiêu chí NTM phù hợp với phong tục tập quán, vị trí địa lý... Chẳng hạn như một số xã thuộc vùng ĐBSCL đã có chợ nổi thì không cần thiết bộ tiêu chí phải quy định phải có chợ trên bờ. Ngoài ra, Phó Thủ tướng còn lưu ý từng địa phương cần có sự nhìn nhận sâu sắc, so sánh với các địa phương khác để phát huy kết quả làm được, khắc phục những tồn tại, từ đó xây dựng phương hướng phù hợp với địa phương mình. Đặc biệt, các địa phương phải phát huy tốt quan điểm lấy người dân làm chủ thể, nhưng không được huy động sức dân quá sức mà phải trên tinh thần tự nguyện, hợp lòng dân.

Hoàng Uyên