20 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW: Kinh tế tập thể không ngừng phát triển và nâng chất

Qua gần 20 năm thực hiện Nghị quyết số 13 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa IX) về tiếp tục đổi mới, phát triển, nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể (KTTT), khu vực KTTT từng bước phát triển và có những đóng góp tích cực cho phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) của địa phương.

Tặng bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều đóng góp trong thực hiện Nghị quyết số 13.

NHỮNG CHUYỂN BIẾN TÍCH CỰC

Có thể nói, việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 13 đã góp phần làm thay đổi nhận thức của các cấp ủy đảng, chính quyền về phát triển KTTT. Từ chỗ chưa nhận thức đầy đủ, thống nhất về bản chất của KTTT, đến nay đã từng bước hiểu rõ bản chất của KTTT. Xã hội cũng từng bước phân biệt sự khác nhau giữa HTX với doanh nghiệp, giữa HTX kiểu cũ với HTX kiểu mới, hoặc giữa HTX với các tổ chức xã hội, từ thiện. Qua đó, xóa dần sự hoài nghi, tâm lý mặc cảm do mô hình HTX kiểu cũ để lại. Nhận thức của Nhân dân về mô hình HTX kiểu mới theo Luật HTX năm 2012 được nâng cao, thấy được sự cần thiết của mô hình KTTT và HTX trong việc tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp và xây dựng CNH-HĐN nông nghiệp - nông thôn.

Xuất phát từ nhận thức này, khu vực KTTT đã có những chuyển biến tích cực, số lượng các tổ hợp tác (THT) và HTX đều tăng. Ước tính đến cuối năm 2021, Bạc Liêu sẽ có 520 THT hoạt động theo Nghị định số 77/2019/NĐ-CP và 188 HTX (tăng 132 HTX so với thời điểm năm 2001), với tổng số thành viên HTX trên 24.070 thành viên (tăng 15.435 thành viên so với thời điểm năm 2001).

Để khuyến khích phát triển KTTT, thời gian qua Bạc Liêu đã tập trung triển khai nhiều chính sách hỗ trợ các HTX và luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi cho KTTT phát triển. Cụ thể trong thực hiện chính sách tài chính tín dụng, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 18/2017/QĐ-UBND quy định chính sách ưu đãi và hỗ trợ đầu tư. Theo đó, miễn tiền thuê đất cho các HTX sử dụng đất làm mặt bằng xây dựng trụ sở, sân phơi, nhà kho; xây dựng các cơ sở dịch vụ trực tiếp phục vụ sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản; xây dựng trạm bảo dưỡng, sửa chữa, bãi đỗ xe phục vụ hoạt động vận tải hành khách công cộng theo quy định của pháp luật về vận tải giao thông đường bộ...

Cùng với đó là ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp và các loại thuế khác theo quy định của pháp luật về thuế (như miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp cho hộ nuôi nghêu). Riêng đối với các HTX lĩnh vực nông nghiệp mới thành lập, kể cả những HTX thành lập nhiều năm nhưng quy mô hoạt động nhỏ lẻ, địa phương cũng chưa thu thuế thu nhập doanh nghiệp…

Với sự hỗ trợ này, các HTX không ngừng phát triển và đang được nâng chất, xây dựng thành các HTX “đầu đàn” của tỉnh. Điển hình như HTX Nuôi tôm công nghệ cao Thành Đạt (xã Long Điền, huyện Đông Hải) có 30 thành viên, tổng vốn điều lệ 500 triệu đồng. HTX đã thực hiện liên kết với doanh nghiệp để cung ứng con giống, nguyên vật liệu đầu vào cho sản xuất và bao tiêu sản phẩm cho thành viên theo mô hình nuôi tôm công nghệ cao. Năm 2020, HTX liên kết tiêu thụ hơn 1.000 tấn tôm thương phẩm cho thành viên, tổng doanh thu của HTX đạt 1.115 triệu đồng và mang lại lợi nhuận trên 1.085 triệu đồng.

HXT Nuôi tôm công nghệ cao huyện Đông Hải triển khai kế hoạch sản xuất và kinh doanh cho các thành viên (ảnh chụp trước khi dịch COVID-19 bùng phát). Ảnh: K.T

NHIỀU BÀI HỌC KINH NGHIỆM

Sau gần 20 năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 13 đã để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu. Số lượng các HTX hoạt động hiệu quả tăng lên rõ rệt, chiếm khoảng 55% đối với các HTX nông nghiệp và khoảng 50 - 83% với các HTX phi nông nghiệp. Số HTX yếu kém được củng cố, kiện toàn và nâng chất. Số HTX thành lập mới trong các ngành, lĩnh vực tiếp tục tăng, đa dạng về đối tượng tham gia, nhất là lĩnh vực nông nghiệp, nhiều HTX đã tham gia vào chuỗi giá trị sản phẩm; một số HTX mở rộng và phát triển ngành nghề, chủ động liên kết với nhau trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm hàng hóa, mạnh dạn ứng dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất…

Khu vực KTTT đạt được những kết quả đáng ghi nhận trên do vai trò, ý thức, trách nhiệm của các cấp ủy, chính quyền, nhất là người đứng đầu được phát huy. Song song đó, sự phối hợp nhịp nhàng, trách nhiệm của các tổ chức đoàn thể là nhân tố quan trọng đối với sự phát triển KTTT. Ở đâu cấp ủy, chính quyền địa phương quan tâm, coi nhiệm vụ lãnh đạo, chỉ đạo phát triển KTTT là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên và có sự vào cuộc tích cực của các tổ chức đoàn thể thì nơi đó KTTT có sự chuyển biến rõ nét và ngược lại.

Bên cạnh đó, chủ trương, chính sách phát triển KTTT và HTX phải phù hợp cơ chế thị trường định hướng XHCN, phát huy sức sáng tạo, tự chủ của các chủ thể tham gia. Việc ban hành chính sách mới cần nêu rõ điều kiện, tiêu chí, nguồn lực, cách thức thực hiện để các HTX tiếp cận một cách công bằng. Cơ chế, chính sách của Nhà nước cần phải tập trung, sát với nhu cầu của HTX và phát huy được nhiều nguồn lực hỗ trợ HTX (ngân sách nhà nước, vốn góp của thành viên, tín dụng ngân hàng và nguồn lực xã hội). Phải coi trọng công tác kiểm tra, giám sát, xử lý các sai phạm trong việc thực hiện chính sách hỗ trợ phát triển KTTT. Đặc biệt, phát triển KTTT phải bám sát các quan điểm chỉ đạo được thể hiện trong Nghị quyết Trung ương 5 (khóa IX), vận dụng phù hợp với tình hình, đặc điểm và điều kiện cụ thể của từng địa phương; phải tôn trọng giá trị, nguyên tắc hoạt động của tổ chức KTTT, HTX; bảo đảm tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm, tự vươn lên của tổ chức KTTT, HTX, phát huy vai trò làm chủ thật sự của thành viên, gắn bó chặt chẽ giữa quyền lợi, trách nhiệm và nghĩa vụ của thành viên trong HTX…

Một bài học kinh nghiệm nữa - chính là bộ máy quản lý nhà nước cần được quan tâm củng cố đủ năng lực thể chế và quản lý nhà nước theo kịp bối cảnh mới. Cán bộ quản lý nhà nước cần được bồi dưỡng, đào tạo, cập nhật thường xuyên các kiến thức, kinh nghiệm quản lý HTX trong và ngoài nước, đảm bảo có trình độ năng lực, khả năng tham mưu với các cấp ủy, chính quyền địa phương trong công tác định hướng; phát triển KTTT, HTX phải gắn với tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới. Công tác kiểm tra, giám sát thi hành luật phải được thực hiện định kỳ, chấn chỉnh kịp thời những trường hợp sai phạm, yếu kém. Từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động của quản lý nhà nước nói riêng và hoạt động của khu vực HTX nói chung. Các HTX cần đảm bảo hài hòa lợi ích đa dạng của các thành viên. Đề cao vị trí của ban lãnh đạo, nhất là vai trò người đứng đầu HTX. Quan tâm đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trẻ của HTX với các phương thức đào tạo khác nhau để nâng cao năng lực cán bộ HTX, từng bước nâng cao chất lượng của bộ máy điều hành HTX, đáp ứng nhu cầu phát triển trong tình hình mới…

KIM TRUNG

Ông Phạm Văn Thiều - Chủ tịch UBND tỉnh, kiêm Trưởng Ban chỉ đạo đổi mới phát triển KTTT, HTX tỉnh: Tăng cường vai trò, trách nhiệm của các cấp ủy đảng, chính quyền trong phát triển KTTT

Để thực hiện thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ phát triển KTTT của tỉnh trong thời gian tới, các ngành, các cấp cần quán triệt sâu sắc và thống nhất nhận thức về tầm quan trọng của KTTT. Theo đó, tăng cường tuyên truyền về ý nghĩa, vị trí, vai trò, tính tất yếu, khách quan của phát triển KTTT. Trong đó, HTX là trọng tâm.

Chú trọng tuyên truyền thông qua nhiều hình thức đa dạng, đặc biệt là thông qua các mô hình, các phong trào thi đua để vận động các cấp, các ngành, đoàn thể và doanh nghiệp, HTX, hộ thành viên, lực lượng sáng lập viên HTX tham gia thành lập và phát triển HTX. Đồng thời, tăng cường vai trò, trách nhiệm của các cấp ủy đảng, chính quyền, cán bộ, đảng viên trong phát triển KTTT. Cấp ủy, chính quyền, các ngành, các cấp và cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu phải xác định rõ trách nhiệm trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện chủ trương, nghị quyết của Đảng và thực thi các chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát triển KTTT, coi đây là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên cần tập trung chỉ đạo.

Cùng với đó là củng cố và phát huy hiệu quả hoạt động của Ban chỉ đạo đổi mới và phát triển KTTT các cấp để chỉ đạo thực hiện theo chức năng, nhiệm vụ được giao. Coi trọng công tác kiểm tra và sơ kết để tập trung tháo gỡ khó khăn cho lĩnh vực HTX về cơ chế, chính sách, nguồn vốn. Trên cơ sở tổng kết, cần kiểm tra, rà soát, đánh giá nghiêm túc, trung thực, khách quan, không chạy theo thành tích, không gò ép về số lượng, chất lượng và kịp thời đề xuất các giải pháp chỉ đạo sát đúng, phù hợp…

Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh - Nguyễn Văn Vũ: Ưu tiên đào tạo cán bộ trẻ cho phát triển KTTT

Nguồn nhân lực cho khu vực KTTT, HTX được xác định có vai trò quan trọng, là nền tảng quyết định đến hiệu quả tổ chức hoạt động sản xuất - kinh doanh, sự tồn tại và phát triển của HTX. Do vậy, Liên minh HTX tỉnh đã chủ động, tích cực phối hợp với các cơ sở đào tạo, các ngành chức năng để xây dựng, cập nhật, đổi mới chương trình đào tạo, bồi dưỡng phù hợp với yêu cầu phát triển KTTT, HTX theo từng giai đoạn. Kết quả qua 20 năm, đã tổ chức trên 50 lớp đào tạo, bồi dưỡng tại tỉnh cho hơn 1.600 lượt cán bộ quản lý HTX; 31 lớp chuyên đề cho 950 lượt người; cử trên 600 lượt cán bộ địa phương và cán bộ quản lý HTX dự các lớp đào tạo ngắn hạn cập nhật kiến thức về KTTT và HTX. Qua công tác đào tạo, bồi dưỡng đã giúp cán bộ quản lý các HTX trang bị kiến thức và chuyên môn nghiệp vụ, nâng cao khả năng quản lý, điều hành quản trị hoạt động HTX theo quy định của luật, giúp nguồn nhân lực hiện tại của các HTX trên địa bàn tỉnh được nâng lên.

Phát huy kết quả này, Liên minh HTX tỉnh sẽ tiếp tục thực hiện đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý HTX theo hướng từ thực tiễn, chú trọng phổ biến kinh nghiệm từ các mô hình HTX hoạt động hiệu quả để đào tạo, bồi dưỡng; thực hiện khảo sát nhu cầu, nguyện vọng để tổ chức đào tạo, bồi dưỡng phù hợp với tình hình thực tế, khả năng tiếp thu, học tập của cán bộ quản lý các HTX trên địa bàn. Xây dựng và triển khai thực hiện hiệu quả Đề án đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực của khu vực KTTT, HTX theo từng giai đoạn với đối tượng đào tạo, bồi dưỡng theo các chức danh cụ thể trong HTX. Trong đó, ưu tiên đào tạo cán bộ trẻ, nhất là con em của thành viên HTX để xây dựng đội ngũ kế cận có trình độ, năng lực tự học tập, nắm bắt, tiếp cận nhanh với xu thế phát triển, có chuyên môn để xây dựng và thực hiện được các phương án hoạt động sản xuất - kinh doanh hiệu quả.

Phó Giám đốc Sở NN&PTNT - Phạm Thanh Hải: Tiếp tục hỗ trợ các HTX nâng cao năng lực quản lý, điều hành

Qua gần 20 năm thực hiện Nghị quyết số 13, tuy KTTT đạt được những kết quả quan trọng, nhưng nhìn nhận một cách khách quan thì sự phát triển của KTTT, HTX trong lĩnh vực nông nghiệp chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh của tỉnh. Liên kết sản xuất và bao tiêu sản phẩm nông nghiệp có tăng nhưng ở mức thấp, các tổ chức, doanh nghiệp chưa mạnh dạn gắn kết với HTX và còn nhiều HTX sau khi thành lập chỉ hoạt động cầm chừng, hoạt động kém hiệu quả. Qua đánh giá HTX nông nghiệp năm 2020 thì chỉ có 40% số HTX hoạt động khá trở lên.

Để phát huy và nhân rộng các mô hình KTTT và HTX, ngành Nông nghiệp sẽ tiếp tục hỗ trợ các HTX nâng cao năng lực về quản lý, điều hành, định hướng hoạt động của HTX, đặc biệt hỗ trợ để HTX tiếp cận được thị trường nhanh nhất có thể. Trong đó, chuyển hướng từ tập huấn đại trà sang hỗ trợ trực tiếp, tư vấn, “cầm tay chỉ việc”. Hiện Sở NN&PTNT đang xây dựng website về Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) nhằm hỗ trợ các HTX đưa sản phẩm của mình lên website để quảng bá, giới thiệu rộng rãi…

Song song đó, tập trung xây dựng các mô hình HTX kiểu mới làm khâu đột phá để thực hiện cơ cấu lại ngành Nông nghiệp và nâng cao thu nhập bền vững cho người nông dân. Xây dựng các mô hình HTX điểm hoạt động hiệu quả để nhân rộng ra địa bàn huyện, tỉnh. Xây dựng HTX có quy mô lớn và ứng dụng công nghệ cao trên các sản phẩm nông nghiệp chủ lực gắn với xây dựng cánh đồng lớn, vùng nuôi trồng thủy sản tập trung, có hệ thống thủy lợi được xây dựng hoàn chỉnh. Hiện Sở NN&PTNT đang quyết liệt xây dựng từ 2 - 3 HTX nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao trong lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản; cấp mã số vùng trồng, vùng nuôi theo quy định; xây dựng nhãn hiệu, xây dựng và phát triển thương hiệu 2 - 3 sản phẩm trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản chủ lực của tỉnh. Phấn đấu giai đoạn 2021 - 2030 sẽ thành lập mới 140 HTX và đến năm 2030 có ít nhất 60% HTX hoạt động khá trở lên, có khoảng 50% HTX liên kết với doanh nghiệp theo chuỗi giá trị…

L.D (thực hiện)