Đẩy mạnh phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT, BHTN

Với chức năng   là một trong những trụ cột quan trọng trong hệ thống an sinh xã hội nên công tác phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp (BHXH, BHYT, BHTN) được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và mang lại những kết quả đáng ghi nhận.

SỐ NGƯỜI THAM GIA GIẢM

Có thể nói, với việc đẩy mạnh công tác vận động, tuyên truyền và tư vấn pháp luật nên việc chấp hành chính sách, pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN của các đơn vị sử dụng lao động có nhiều chuyển biến tích cực. Nhận thức của người lao động về quyền lợi, nghĩa vụ khi tham gia BHXH, BHYT, BHTN được nâng lên. Cùng với đó, các cấp ủy đảng, chính quyền và các tổ chức đoàn thể đã tích cực lãnh đạo, chỉ đạo làm tốt công tác phối - kết hợp nên việc phát triển đối tượng BHXH, BHYT, BHTN được tập trung thực hiện tốt.

Tuy nhiên, do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 đã tác động trực tiếp đến phát triển sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp và nhiều lao động nghèo. Do vậy, việc phát triển đối tượng BHXH, BHYT, BHTN năm qua gặp nhiều khó khăn và chưa hoàn thành kế hoạch đề ra. Đơn cử như trong phát triển đối tượng BHXH, tính đến cuối năm 2021 số người tham gia BHXH toàn tỉnh là 52.013 người và người tham gia BHXH tính thêm 55.198 người đi ngoài tỉnh có tham gia BHXH thống kê trên dữ liệu hộ gia đình so với lực lượng lao động thì đạt tỷ lệ 20,04% (107.211/525.275 người). Nếu so với chỉ tiêu giao tại Nghị quyết số 28-NQ/TW năm 2021 phấn đấu đạt khoảng 35% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH thì tỉnh Bạc Liêu còn thiếu khoảng 14,96%, tương ứng với 78.581 người.

Hay trong phát triển đối tượng BHTN, số người tham gia BHTN toàn tỉnh là 32.228 người và người tham gia BHTN tính thêm 55.198 người đi ngoài tỉnh có tham gia BHTN thống kê trên dữ liệu hộ gia đình so với lực lượng lao động thì đạt tỷ lệ 16,64% (87.426/525.275 người). Riêng tỷ lệ người tham gia BHYT tính thêm số người đi ngoài tỉnh có tham gia BHYT thống kê trên dữ liệu hộ gia đình so với dân số theo niên giám thống kê năm 2021 thì đạt tỷ lệ 71,65% (657.220/917.216)... Đặc biệt, trong năm 2021, số người tham gia BHYT giảm mạnh và chủ yếu tập trung ở nhóm do ngân sách nhà nước hỗ trợ đóng…

Lao động trong ngành Chế biến thủy sản xuất khẩu - đối tượng cần được tham gia BHXH, BHYT và BHTN. Ảnh: Kim Trung

DOANH NGHIỆP CÒN… LÁCH LUẬT!?

Nguyên nhân số người tham gia BHXH bắt buộc giảm mạnh là do ảnh hưởng của dịch COVID-19 nên nhiều doanh nghiệp đã phải cắt giảm chi phí, lực lượng lao động và tạm dừng hoạt động. Thậm chí, có doanh nghiệp đứng trước nguy cơ phá sản và kéo theo việc làm, thu nhập của công nhân cũng bị đứt gãy.

Thực tế đã qua, nhiều người lao động phải tạm thời nghỉ việc, tạm hoãn hợp đồng lao động hoặc chấm dứt hợp đồng lao động. Điều này tác động trực tiếp đến số lao động thuộc khu vực có quan hệ lao động tham gia BHXH bắt buộc, dẫn tới những thách thức không nhỏ đến việc bảo đảm các mục tiêu về phát triển đối tượng tham gia BHXH trong năm 2021.

Thêm vào đó, các cơ quan quản lý nhà nước hiện nay chưa có cơ chế để quản lý một cách chặt chẽ đối với lao động tại doanh nghiệp, khi báo cáo thuế thì nhiều hơn so với số lao động thực tế để làm tăng chi phí sản xuất - kinh doanh, với mục đích giảm thuế thu nhập doanh nghiệp; còn khi kê khai với cơ quan BHXH thì ít hơn số lao động thực tế với mục đích trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động.

Bên cạnh đó, đối với doanh nghiệp có nhiều lao động thì tìm mọi cách để “lách luật”. Có trường hợp chủ doanh nghiệp thường ký hợp đồng ngắn hạn, mùa vụ, giảm hợp đồng lao động và chuyển sang trả lương công nhật, thậm chí không ký hợp đồng với người lao động và trả lương theo ngày, thường xuyên luân chuyển lao động giữa các nhà máy gây khó khăn cho công tác thanh tra, kiểm tra. Trong những trường hợp này, việc xử phạt vi phạm hành chính của các cơ quan chức năng gặp nhiều khó khăn, do chế tài xử phạt còn nhẹ, không đủ tính răn đe; thủ tục xử phạt còn rườm rà.

Căn cứ theo dữ liệu rà soát, quyết toán của cơ quan Thuế quản lý, toàn tỉnh Bạc Liêu hiện nay có 456 đơn vị chưa tham gia đầy đủ BHXH, BHYT cho người lao động, tương ứng 9.073 lao động và 581 đơn vị có đăng ký hoạt động với cơ quan Thuế nhưng chưa đăng ký tham gia BHXH, BHYT cho người lao động (trong đó gồm 344 đơn vị, tương ứng 1.530 lao động nhưng chưa đăng ký tham gia BHXH, BHYT, BHTN và 237 đơn vị không có lao động). BHXH tỉnh Bạc Liêu tiến hành thực hiện rà soát, gửi thông báo đến các đơn vị theo danh sách dữ liệu thuế cung cấp để rà soát lao động chưa tham gia hoặc tham gia chưa đầy đủ để thực hiện đóng BHXH, BHYT, BHTN đầy đủ cho người lao động đúng theo quy định.

Với mục tiêu đẩy mạnh phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT, BHTN và khắc phục tình trạng trên, các ngành, địa phương cần tích cực phối - kết hợp với ngành BHXH làm tốt công tác quản lý và kiểm tra. Đồng thời, kiên quyết xử lý nghiêm các doanh nghiệp cố tình vi phạm, nhằm bảo vệ các quyền, lợi ích chính đáng cho người lao động, góp phần hoàn thành kế hoạch phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT, BHTN theo quy định.

Để thực hiện tốt công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT, BHTN năm 2022, Ban Chỉ đạo Quyết định 1432 yêu cầu:

Cấp ủy, chính quyền các địa phương tiếp tục tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo nâng độ bao phủ BHXH, BHYT; chú trọng các giải pháp nâng tỷ lệ đối tượng người lao động tham gia BHXH, BHYT, BHTN bắt buộc, BHXH tự nguyện, đối tượng học sinh, sinh viên và đối tượng hộ gia đình ở các xã, phường, thị trấn tham gia BHYT đạt chỉ tiêu đề ra, nhất là các xã thực hiện tiêu chí nông thôn mới. Trong đó, lãnh đạo, chỉ đạo cán bộ, đảng viên, đoàn viên phải tiên phong tham gia BHXH, BHYT, BHTN bắt buộc, BHXH tự nguyện để làm gương cho Nhân dân noi theo. Đưa độ bao phủ BHXH, BHYT vào chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội hàng năm và xem xét kết quả thực hiện là một trong những tiêu chí để xét danh hiệu thi đua và công nhận cơ sở Đảng trong sạch, vững mạnh, 

Ban Chỉ đạo thực hiện chính sách BHXH, BHYT các cấp phân công nhiệm vụ các thành viên phụ trách lĩnh vực ngành và địa phương một cách cụ thể, cuối năm căn cứ kết quả thực hiện để đánh giá việc hoàn thành nhiệm vụ.

Song song đó, cấp ủy, chính quyền các địa phương tiếp tục quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo các ban ngành, Mặt trận Tổ quốc và đoàn thể phối hợp với cơ quan BHXH đẩy mạnh công tác truyền thông chính sách BHXH, BHYT trong cán bộ, công chức, viên chức, đảng viên, đoàn viên, hội viên và rộng rãi trong Nhân dân để nâng cao nhận thức về vai trò, ý nghĩa của chính sách BHXH, BHYT trong hệ thống an sinh xã hội; đồng thời thường xuyên thông tin và tuyên truyền kịp thời, rộng rãi trong các doanh nghiệp về quy định tội trốn đóng BHXH, BHYT cho người lao động theo Điều 214, 215, 216 của Bộ luật Hình sự năm 2015…

NGỌC TRUNG