Không thể để Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh mãi thấp

Bài 2: Đừng để  “con sâu làm rầu nồi canh”

>>Bài 1: Vì sao các chỉ số thành phần bị giảm điểm?

Phải khẳng định rằng, nâng cao Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) đã được Tỉnh ủy, UBND tỉnh tập trung lãnh đạo, chỉ đạo rất quyết liệt trong nhiều nhiệm kỳ và xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm của toàn Đảng bộ. Thế nhưng, chỉ vì nạn thao túng, lạm dụng quyền lực từ một số cán bộ, đã làm cho chỉ số này thay nhau bị mất điểm và tạo nên tâm lý hoài nghi về môi trường đầu tư, kinh doanh tại Bạc Liêu.

VCCI Cần Thơ báo cáo và phân tích các chỉ số thành phần bị giảm điểm năm 2022.

PHẢI CHI HOA HỒNG

Qua điều tra của chúng tôi từ các doanh nghiệp (DN), có một thực tế đáng quan tâm là những dồn nén của DN trên địa bàn tỉnh gần như “trút lên” các phiếu khảo sát Chỉ số PCI hằng năm. Các thông tin từ các phiếu khảo sát ấy tuy mức độ chính xác là cần phải xem xét, điều tra và phân tích lại, nhưng đã phần nào phản ánh kịp thời những bức xúc của DN trong quan hệ với bộ máy công quyền. Đây là cơ sở rất quan trọng để lãnh đạo tỉnh tham khảo và kịp thời ban hành các chính sách điều chỉnh và có ngay các giải pháp thật kiên quyết để xử lý những “con sâu làm rầu nồi canh”.

Qua phiếu khảo sát các chỉ số thành phần cho thấy, cộng đồng DN đang phải hoạt động trong môi trường kinh doanh bị “nhũng nhiễu” khá nhiều. Như chỉ số chi phí không chính thức năm 2022 của tỉnh được 6,65 điểm, giảm 1 bậc so với năm 2021 và xếp thứ hạng 50/63 tỉnh, thành trên cả nước. Điều đáng quan tâm ở chỉ số thành phần này chính là có hơn 80% DN cho biết “các DN cùng ngành thường phải trả thêm các khoản chi phí không chính thức” và Bạc Liêu xếp hạng thứ 63/63. Đồng thời, có đến 88% DN cho biết “hiện tượng nhũng nhiễu khi giải quyết thủ tục cho DN là phổ biến”, xếp hạng thứ 63/63, đặc biệt có tới 85% DN cho biết phải “chi trả hoa hồng” là phần thiết yếu để có cơ hội thắng thầu” và xếp hạng thứ 63/63. Phải chăng, chính nạn phải chi hoa hồng này mà nhiều DN không có năng lực nhưng luôn được ưu ái và trúng thầu vào nhiều dự án, nhưng đến khi thực hiện thì làm theo kiểu “rùa bò” gây lãng phí vốn đầu tư và tạo ra hàng loạt các khó khăn trong việc đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công?!

Ngoài ra, ở một số lĩnh vực thủ tục thiết yếu khác cũng gây khó cho DN như: Cấp giấy phép kinh doanh có điều kiện, môi trường, phòng cháy chữa cháy, thuế, xây dựng, đất đai, đăng ký DN, sửa đổi đăng ký DN…

Cùng với chỉ số này, một số chỉ tiêu khác ở chỉ số tính minh bạch cũng cần được các cơ quan phòng chống tham nhũng, cơ quan điều tra tham khảo và nghiên cứu khi có đến 87% DN cho biết phải “thương lượng với cán bộ thuế là phần thiết yếu trong hoạt động kinh doanh”. Cũng như, 78% DN cho biết “thỏa thuận về các khoản thuế phải nộp với cán bộ thuế giúp DN giảm được số thuế phải nộp” và Bạc Liêu xếp hạng thứ 63/63.

Ông Lê Chí Tôn - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh phản ánh tình trạng doanh nghiệp của tỉnh bị đối xử chưa công bằng.

CẠNH TRANH BẤT BÌNH ĐẲNG

Một điều đáng quan tâm khác, ngoài vấn nạn phải trả thêm các khoản chi phí không chính thức và chi hoa hồng, DN còn phải mất khá nhiều thời gian trong giải quyết các thủ tục liên quan đến DN. Năm 2022, chỉ số chi phí thời gian của tỉnh được 6,46 điểm, giảm 0,22 điểm so với năm 2021 và giảm 2 bậc so với năm 2021, xếp hạng thứ 55/63 tỉnh, thành trên cả nước. Đây là năm thứ 2 chỉ số thành phần này liên tiếp bị giảm điểm. Trong đó, có 39% DN cho biết “bị thanh - kiểm tra trên 3 lần/năm”, xếp hạng thứ 63/63. Số giờ thanh - kiểm tra thuế mỗi cuộc là 24 giờ, tăng 20 giờ và giảm 26 bậc so với năm 2021. Từ kết quả này cho thấy, DN vẫn bị thanh - kiểm tra trên 3 lần/năm và số giờ thanh - kiểm tra còn khá cao và tạo thêm nhiều áp lực cho DN. Trong khi đó, UBND tỉnh đã chỉ đạo chỉ tiến hành thanh - kiểm tra khi thật sự cần thiết và có dấu hiệu vi phạm, nhằm chủ động tránh tình trạng lạm dụng thanh - kiểm tra để gây khó và nhũng nhiễu DN. Cũng như, phải tập trung thực hiện nghiêm Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ về việc chấn chỉnh hoạt động thanh tra - kiểm tra đối với DN và thực hiện nghiêm việc thanh tra không quá một lần/năm đối với DN.

Một vấn đề nữa là DN của tỉnh phải cạnh tranh trong môi trường bất bình đẳng. Phát biểu tại hội nghị đánh giá về Chỉ số PCI năm 2023, ông Lê Chí Tôn - Chủ tịch Hiệp hội DN tỉnh, phản ánh: “Đối với các DN lớn hay DN ngoài tỉnh, chỉ cần xảy ra chút khó khăn thì tỉnh có ngay các giải pháp xử lý, nhưng đối với DN trong tỉnh thì gần như rất khó, nếu như không muốn nói là chưa có sự quan tâm nhiều. Do vậy, để giải quyết các khó khăn của mình, DN của tỉnh phải tự “thỏa hiệp” và bỏ tiền để giải quyết các khó khăn đó”. Đây cũng là một trong những nguyên nhân mà chỉ số cạnh tranh bình đẳng năm 2022 của tỉnh giảm 1,8 điểm so với năm 2021 và giảm 32 bậc so với năm 2021, xếp hạng 63/63 tỉnh, thành cả nước.

Đoàn kiểm tra liên ngành tỉnh kiểm tra hàng hóa tại một doanh nghiệp kinh doanh trên địa bàn TP. Bạc Liêu. Ảnh: K.T

Nhìn lại chỉ số cạnh tranh bình đẳng, thì đây là năm thứ 4 chỉ số này liên tiếp bị giảm điểm và là chỉ số thành phần có điểm số cùng thứ hạng giảm nhiều nhất so với năm 2021. Bởi có đến 90% DN trong tỉnh cho biết “hợp đồng, đất đai và các nguồn lực kinh tế khác chủ yếu rơi vào tay các DN có liên kết chặt chẽ với chính quyền” và xếp hạng thứ 63/63. Rồi có đến 84% DN cho biết “việc tỉnh ưu ái cho DN lớn (cả DN nhà nước và tư nhân) gây khó khăn cho DN”, xếp hạng thứ 62/63. Cũng như, có đến 57% DN cho biết “miễn, giảm thuế thu nhập DN là đặc quyền dành cho các DN lớn” và xếp hạng thứ 63/63…

Từ kết quả các chỉ tiêu của chỉ số thành phần này cho thấy, nhìn nhận của cộng đồng DN về sự ưu ái và ưu tiên giải quyết các khó khăn cho DN lớn và DN ngoài tỉnh khá nhiều. Đồng thời, cũng phản ánh việc triển khai các giải pháp nhằm cải thiện điểm số và thứ hạng của chỉ số này thực hiện trong thời gian qua chưa mang lại hiệu quả và chưa được cải thiện về điểm số, thứ hạng so với năm 2021. Do đó, để cải thiện điểm số và thứ hạng của chỉ số này, Sở Kế hoạch - Đầu tư tiếp tục phối hợp với các cơ quan, đơn vị chức năng có liên quan triển khai thực hiện quyết liệt, có hiệu quả các giải pháp trong năm 2023 và những năm tiếp theo, nhằm cải thiện và nâng cao điểm số, cũng như thứ hạng của chỉ số thành phần cạnh tranh bình đẳng, góp phần nâng cao Chỉ số PCI của tỉnh. Qua đó, tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh và giúp DN của tỉnh tự tin hòa vào một sân chơi lớn hơn, thay vì tự ti và cảm giác bị đối xử thiếu công bằng.

LƯ DŨNG

Chánh Thanh tra tỉnh - Bùi Thanh Nguyên: DN cần mạnh dạn tố giác các hành vi gây khó khăn, nhũng nhiễu

Thực hiện Chương trình hành động 02 của UBND tỉnh về nâng cao Chỉ số PCI giai đoạn 2021 - 2025, Thanh tra tỉnh được giao chủ trì, theo dõi, phối hợp với các sở, ngành, địa phương thực hiện chỉ số chi phí không chính thức. Để thực hiện tốt nhiệm vụ được giao, Thanh tra tỉnh đã ban hành Kế hoạch 17 để triển khai thực hiện Chương trình hành động 02.

Theo đó, hằng năm, Thanh tra tỉnh đều ban hành văn bản hướng dẫn Thanh tra các sở, ngành, Thanh tra cấp huyện xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra có trọng tâm, trọng điểm, xác định cụ thể phạm vi, đối tượng, nội dung, thời gian thanh tra, kiểm tra đối với DN gắn với bám sát hướng dẫn của bộ, ngành Trung ương và tình hình thực tế địa phương, không được thanh tra tùy tiện làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất - kinh doanh của DN.

Bên cạnh đó, chủ động tổ chức xử lý chồng chéo kế hoạch thanh tra, kiểm tra trên địa bàn tỉnh, kể cả báo cáo với bộ, ngành Trung ương, thông báo với các cơ quan ngành dọc đóng trên địa bàn trường hợp chồng chéo kế hoạch. Đồng thời, tăng cường phối hợp tổ chức các cuộc thanh tra, kiểm tra liên ngành nhiều nội dung trong một đợt thanh tra, kiểm tra, nhất là đảm bảo việc tổ chức thanh tra, kiểm tra đối với các DN không quá một lần/năm (trừ trường hợp thanh tra, kiểm tra đột xuất khi có dấu hiệu vi phạm pháp luật rõ ràng). Đặc biệt là tập trung thực hiện tốt Chỉ thị 10 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường xử lý, ngăn chặn có hiệu quả tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, DN trong giải quyết công việc và Chỉ thị 12 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy.

Cùng với đó là giám sát chặt chẽ hoạt động của Đoàn thanh tra trong hoạt động thanh tra, kiểm tra đảm bảo đúng trình tự, thủ tục, đúng thẩm quyền, đúng nội dung kế hoạch đã được phê duyệt và tuân thủ pháp luật. Quá trình thanh tra, kiểm tra không làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của DN, không gây khó khăn, giảm thiểu phiền hà cho DN.

Tuy có giám sát chặt chẽ hoạt động các Đoàn thanh tra, nhưng với nhiều hình thức thanh tra, kiểm tra như: Thanh tra, kiểm tra theo đoàn; thanh tra, kiểm tra độc lập; thanh tra, kiểm tra thường xuyên, đột xuất theo ngành, lĩnh vực… nên Thanh tra tỉnh cũng gặp nhiều khó khăn trong việc phát hiện tiêu cực liên quan đến cán bộ thanh tra. Do vậy, nếu DN nào phát hiện có những thông báo thanh tra bất thường và có biểu hiện lợi dụng công tác thanh - kiểm tra để gây khó, nhũng nhiễu thì chủ động báo cho Thanh tra tỉnh để có ngay các giải pháp xử lý.

Phó Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư - Phạm Thành Hiến: Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và đối thoại với DN

Để tiếp tục cải thiện Chỉ số PCI trong thời gian tới, các cấp, các ngành cần nghiêm túc triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:

Tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính (TTHC), tập trung chỉ đạo thực hiện đạt hiệu quả hoạt động của Trung tâm Phục vụ hành chính công tỉnh; Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả cấp huyện, cấp xã, tạo điều kiện thuận lợi, nhanh chóng cho tổ chức, người dân và DN trong việc liên hệ giải quyết các TTHC để tăng tính liên thông và minh bạch.

Cùng với đó, tập trung rà soát, cắt giảm, đơn giản hóa TTHC, trong đó tập trung rà soát TTHC ở các lĩnh vực trọng tâm như: Đất đai, xây dựng, đầu tư, đăng ký kinh doanh… nhằm thu hút đầu tư và phát triển sản xuất - kinh doanh trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, đẩy mạnh triển khai có hiệu quả việc thực hiện TTHC trên môi trường điện tử, giải quyết nhanh chóng các TTHC cho người dân và DN, lấy sự hài lòng của người dân, DN làm thước đo đánh giá chất lượng, hiệu quả hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước. Qua đó, góp phần đảm bảo tính minh bạch và nâng cao chỉ số chi phí thời gian, chi phí không chính thức.

Bên cạnh đó, tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả Kế hoạch 139 của UBND tỉnh về tổ chức hội nghị gặp gỡ và đối thoại DN, hợp tác xã và nhà đầu tư trên địa bàn tỉnh hàng năm, nhằm nắm bắt tâm tư, nguyện vọng và kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động sản xuất - kinh doanh của các DN, hợp tác xã, nhà đầu tư, góp phần đẩy nhanh hoạt động sản xuất - kinh doanh và đẩy nhanh tiến độ triển khai thực hiện các dự án đầu tư, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh của tỉnh trong năm 2023 và những năm tiếp theo.

Đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, bảo đảm kịp thời, chính xác, đúng định hướng và quy định của pháp luật, nhằm giúp DN nắm bắt được bối cảnh môi trường đầu tư, kinh doanh tại địa phương. Từ đó, điều chỉnh các kế hoạch hoạt động phù hợp với các quy hoạch của địa phương. Đồng thời, tích cực tuyên truyền Chỉ số PCI đến cộng đồng DN, nhà đầu tư và cán bộ, công chức, viên chức.

Các đơn vị được giao nhiệm vụ chủ trì, trực tiếp các chỉ số thành phần giảm điểm, giảm thứ hạng trong năm 2022 cần khẩn trương triển khai thực hiện quyết liệt, có hiệu quả các giải pháp trong năm 2023 và những năm tiếp theo, nhằm tiếp tục cải thiện, nâng cao điểm số và thứ hạng của chỉ số thành phần, góp phần cải thiện, nâng cao Chỉ số PCI của tỉnh.

L.D (thực hiện)