Phát huy thế mạnh con tôm trong xuất khẩu thủy sản

Phải khẳng định rằng, chế biến thủy sản xuất khẩu đối với con tôm - mặt hàng chủ lực - chính là thế mạnh kinh tế hàng đầu của tỉnh. Đến nay, Bạc Liêu đứng vị trí thứ 3 của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long và cả nước về xuất khẩu tôm.

Mô hình nuôi tôm siêu thâm canh cho sản lượng lớn của Công ty TNHH Công nghệ sinh học Trúc Anh (TP. Bạc Liêu).

GIỮ VỮNG TĂNG TRƯỞNG

Nhìn lại bức tranh xuất khẩu tôm của tỉnh trong 2 năm gần đây cho thấy, thế mạnh này đã và đang được đầu tư khai thác tốt. Bất chấp những khó khăn sau ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, hoạt động xuất khẩu vẫn được duy trì và tiếp tục giữ được tăng trưởng khá. Năm 2022, kim ngạch xuất khẩu đạt hơn 853 triệu USD, tăng 9,92% so với cùng kỳ (trong đó, tôm đông lạnh đạt trên 830 triệu USD và tăng 9,9% so với cùng kỳ). Riêng 9 tháng năm 2023, kim ngạch xuất khẩu đạt hơn 676 triệu USD và tăng 7,19% so với cùng kỳ (trong đó, tôm đông lạnh ước đạt hơn 659 triệu USD và tăng 7,22% so với cùng kỳ).

Con tôm xuất khẩu tuy giữ được tăng trưởng, nhưng theo phản ánh của doanh nghiệp (DN), đó là kết quả của các đơn hàng đã được ký kết từ cuối năm 2022 và đầu năm 2023. Dự báo 3 tháng cuối năm nay và năm 2024, xuất khẩu thủy sản sẽ đương đầu với nhiều khó khăn, thách thức và phải cạnh tranh khá nhiều về nguồn nguyên liệu, giá bán, thị trường với những nước sản xuất tôm lớn. Đặc biệt, tình hình sẽ khó khăn hơn nếu như chiến sự giữa Nga - Ukraine tiếp tục kéo dài và suy thoái kinh tế, lạm phát ở một số thị trường nhập khẩu hàng hóa lớn không được cải thiện.

Theo phản ánh của các DN xuất khẩu, ngoài khó khăn chính là DN cần tăng cường đầu tư vốn với lãi suất ưu đãi, thì giá nguyên vật liệu đầu vào tăng cao, cùng phí vận chuyển, lưu kho cũng trở thành gánh nặng cho DN. Thêm vào đó, nguồn nguyên liệu và lao động không ổn định, các rào cản thương mại của các nước nhập khẩu vẫn còn nhiều khắt khe và các DN phải cạnh tranh khá khốc liệt với các nước có cùng mặt hàng xuất khẩu như: Ecuador và Ấn Độ, đã làm giảm đi lợi nhuận của DN và đẩy một số DN chế biến thủy sản xuất khẩu của tỉnh vào cảnh rủi ro cao, thậm chí một số DN hiện nay chỉ tồn tại về mặt pháp nhân, còn hoạt động chế biến xuất khẩu hàng hóa đã cho DN khác thuê.

Ngoài khó khăn này, việc mở rộng thêm thị trường mới từ các Hiệp định Thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam là thành viên của các DN trên địa bàn không nhiều, vì đa số các DN của tỉnh chủ yếu là DN vừa và nhỏ, năng lực cạnh tranh, kinh doanh còn hạn chế, thiếu kiến thức về quản trị, thị trường thế giới và cả am hiểu về luật pháp quốc tế. Do vậy, chưa đủ năng lực nhận biết và tránh né các rào cản kỹ thuật; luôn bị động và lúng túng trong việc tiếp cận và khai thác thêm thị trường mới. Công tác xúc tiến thương mại còn rất hạn chế, DN chỉ tham gia ít, hoặc không tham gia trưng bày sản phẩm tại các hội chợ, triển lãm trong và ngoài tỉnh hay các hội nghị kết nối cung - cầu trong, ngoài tỉnh…

Tuy hoạt động xuất khẩu thủy sản phải đương đầu với nhiều khó khăn, nhưng nhìn trên tổng thể và so với những năm trước đây thì ngành chế biến thủy sản xuất khẩu đã phát triển khá nhanh về quy mô. Hiện Bạc Liêu có 48 nhà máy chế biến thủy sản xuất khẩu, cùng dây chuyền thiết bị hiện đại và công suất chế biến thiết kế khoảng 294.000 tấn/năm. Các sản phẩm thủy sản bước đầu đã được quan tâm chế biến sâu và thâm nhập vào nhiều thị trường khó tính như: Mỹ, Nhật Bản, EU, Trung Quốc, Hàn Quốc, Úc và một số thị trường khác trên thế giới.

Có được kết quả trên là do Tỉnh ủy, UBND tỉnh thời gian qua đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và ban hành nhiều giải pháp trọng tâm cho thế mạnh kinh tế chủ lực này. Đồng thời, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, điện tử để giải quyết thủ tục hành chính trực tuyến, đưa sàn giao dịch điện tử vào hoạt động, nhằm giúp DN và người dân kết nối, mua bán trực tuyến; thực hiện tốt Đề án tái cơ cấu ngành Nông nghiệp và đẩy mạnh công tác xúc tiến mời gọi đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp; phát triển các vùng nuôi tôm công nghệ cao trên địa bàn tỉnh, đảm bảo yêu cầu và chất lượng, đáp ứng nguyên liệu phục vụ tốt cho chế biến thủy sản xuất khẩu…

Dây chuyền sản xuất hiện đại tại Nhà máy Chế biến thủy sản xuất khẩu Việt - Úc (TP. Bạc Liêu). Ảnh: K.T

HỖ TRỢ DN CHẾ BIẾN XUẤT KHẨU

Để thúc đẩy hoạt động xuất khẩu phát triển và kịp thời chia sẻ khó khăn cùng DN, ngành Công thương tỉnh sẽ tiếp tục thông tin kịp thời về tình hình xuất khẩu hàng hóa để DN yên tâm và chủ động trong hoạt động sản xuất - kinh doanh.

Bên cạnh đó, tích cực hỗ trợ các DN chế biến xuất khẩu trong tỉnh tăng cường đầu tư đổi mới công nghệ, thiết bị và mở rộng quy mô sản xuất, nhằm nâng cao chất lượng, tăng giá trị và năng lực cạnh tranh cho hàng xuất khẩu của tỉnh. Đồng thời, khuyến khích các DN đầu tư chế biến xuất khẩu các mặt hàng mới vào các thị trường mới, nhằm đa dạng hóa mặt hàng và tăng nhanh kim ngạch xuất khẩu của tỉnh; khuyến khích các DN đa dạng hóa đối tác và nguồn hàng, hạn chế phụ thuộc nguồn nguyên liệu vào một số thị trường. Tuân thủ các quy định tại các thị trường xuất khẩu, chú trọng nghiên cứu thị trường và các thủ tục xuất nhập khẩu; nghiên cứu kỹ thông tin, tín hiệu và các quy định, tiêu chuẩn của thị trường, tuân thủ đầy đủ các điều kiện về đăng ký DN, các tiêu chuẩn chất lượng, kiểm nghiệm kiểm dịch, bao bì đóng gói, truy xuất nguồn gốc. Đặc biệt phải giữ vững các thị trường xuất khẩu truyền thống: Nhật Bản, Mỹ, EU, Trung Quốc, Hàn Quốc... và tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường mới từ các Hiệp định FTA mà Việt Nam là thành viên.

Song song đó, sẽ hỗ trợ các DN đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong hoạt động xúc tiến thương mại; khuyến khích các DN đăng ký thương hiệu sản phẩm hàng hóa và quảng bá sản phẩm gắn với xây dựng và quảng bá thương hiệu tôm Bạc Liêu; tập trung cải thiện, nâng cao hiệu quả các kênh phân phối đã hình thành; xây dựng và cập nhật thường xuyên trên các trang web của DN những thông tin cụ thể về quảng bá sản phẩm xuất khẩu, quảng bá DN; xây dựng và mở rộng các mô hình hợp tác mới, liên kết chặt chẽ trong chuỗi khép kín từ sản xuất đến tiêu thụ theo các đơn đặt hàng giữa người sản xuất và các thành phần kinh tế khác; tăng cường tham dự các chương trình hội thảo, diễn đàn, hội chợ triển lãm trong nước và quốc tế do các địa phương, cơ quan Trung ương tổ chức, nhằm tăng cường kết nối trực tiếp - đây là cơ hội tốt để các DN có thể mở rộng thị trường xuất khẩu; đảm bảo đủ nguồn điện phục vụ cho sản xuất - kinh doanh, đặc biệt là sản xuất hàng hóa xuất khẩu…

KIM TRUNG

Chủ tịch UBND tỉnh - Phạm Văn Thiều: Đưa Bạc Liêu trở thành nơi có sức hút các nhà đầu tư để thúc đẩy ngành tôm phát triển

Có thể nói, việc thực hiện Đề án xây dựng Bạc Liêu trở thành trung tâm ngành công nghiệp tôm của cả nước và hoàn thành chỉ tiêu kim ngạch xuất khẩu đạt 1 tỷ USD trong năm 2023 và 1,3 tỷ USD vào năm 2025 là hết sức quan trọng và có ý nghĩa to lớn cả về trước mắt lẫn lâu dài.

Từ tính chất và tầm quan trọng trên, tôi đề nghị các sở, ban, ngành có liên quan và các địa phương căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ được giao tại Đề án chủ động, quyết liệt triển khai thực hiện. Đồng thời tham mưu, đề xuất UBND tỉnh thực hiện các chương trình, dự án ưu tiên đầu tư giai đoạn 2020 - 2025 đảm bảo tiến độ và hiệu quả.

Cùng với đó, triển khai thực hiện quyết liệt các nhiệm vụ trọng tâm nêu trong Đề án, phấn đấu đưa Bạc Liêu trở thành nơi có sức hút các nhà đầu tư, các nguồn lực và có thể tạo được tác động lan tỏa để thúc đẩy ngành tôm và các ngành phụ trợ có liên quan đến tôm ở các tỉnh lân cận và cả nước cùng phát triển bền vững.

Chưa dừng ở đó, chúng ta phải phấn đấu và quyết tâm xây dựng hoàn thành, sớm đưa vào sử dụng Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao phát triển tôm Bạc Liêu, với nòng cốt là các tổ chức khoa học - công nghệ và các DN tham gia đầu tư để phát triển công nghệ cao trong ngành công nghiệp tôm. Xác định các mô hình nuôi tôm ứng dụng công nghệ cao là hướng phát triển chính của tỉnh, khuyến khích phát triển hình thức nuôi công nghệ cao mô hình nông hộ. Xây dựng và thực hiện tốt các chương trình giám sát dịch bệnh, vùng giám sát dịch bệnh trên địa bàn tỉnh.

Một nhiệm vụ và giải pháp quan trọng khác là hỗ trợ các DN xây dựng lộ trình chuỗi sản xuất tôm an toàn dịch bệnh hướng tới đạt chứng nhận của Tổ chức Thú y thế giới để tôm Bạc Liêu đạt yêu cầu chất lượng và có thể xuất khẩu vào các thị trường khó tính. Cũng như, giới thiệu cung cấp thông tin một cách công khai minh bạch về các quy hoạch, chủ trương đã và đang áp dụng, nhất là chủ trương về việc xây dựng Bạc Liêu trở thành trung tâm ngành công nghiệp tôm của cả nước. Trong đó, cụ thể hóa các khu sản xuất công nghệ cao, khu sản xuất phụ trợ, hạ tầng thủy lợi, giao thông và khả năng cung cấp nguyên - nhiên liệu, điện năng... để các nhà đầu tư nắm rõ trước khi quyết định đầu tư.

Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại - Vũ Bá Phú: Xây dựng thủy sản trở thành ngành kinh tế có quy mô và tỷ suất hàng hóa lớn

Thời gian gần đây, hoạt động sản xuất và xuất khẩu thủy sản luôn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức từ thị trường. Sức mua giảm sút, các tiêu chuẩn, quy định về sản phẩm ngày càng khắt khe, diễn biến của thị trường và cạnh tranh trong chuỗi cung ứng ngày càng khó lường. Trong bối cảnh đó, công tác xúc tiến thương mại (XTTM) được xác định là một trong những giải pháp quan trọng, hiệu quả, góp phần hỗ trợ doanh nghiệp phát triển sản xuất, mở rộng thị trường trong nước và đẩy mạnh xuất khẩu.

Theo đó, công tác XTTM đã được triển khai đa dạng, linh hoạt, thích ứng với bối cảnh mới và hỗ trợ hiệu quả cho doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng, các địa phương trong việc kết nối cung cầu tại thị trường trong nước, khai thác, mở rộng thị trường xuất khẩu. Các doanh nghiệp ngành Thủy sản đã được hướng dẫn, hỗ trợ tham gia các đề án thuộc Chương trình cấp quốc gia về XTTM cũng như nhiều hoạt động XTTM khác do Bộ Công thương, Bộ NN&PTNT và các tổ chức, hiệp hội, địa phương chủ trì thực hiện ở trong và ngoài nước nhằm phát triển, mở rộng thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh, xuất khẩu cho sản phẩm thủy sản Việt Nam. Trong khuôn khổ Chương trình cấp quốc gia về XTTM hằng năm, Bộ Công thương phê duyệt, giao Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) triển khai trung bình 2 - 4 đề án XTTM quốc gia cho ngành Thủy sản với tổng kinh phí từ 2 - 5 tỷ đồng, chiếm khoảng 15% tổng kinh phí hỗ trợ ngành Nông - Lâm - Thủy sản.

Trong thời gian tới, Cục XTTM sẽ tiếp tục đồng hành cùng các địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp trong quá trình thực hiện mục tiêu xây dựng thủy sản trở thành ngành kinh tế có quy mô và tỷ suất hàng hóa lớn, có thương hiệu uy tín, tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu, có khả năng cạnh tranh cao và bền vững, hội nhập quốc tế sâu rộng, phát triển có trách nhiệm theo hướng kinh tế tuần hoàn, nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị gia tăng và hiệu quả.

Để góp phần đạt được những mục tiêu phát triển của ngành Thủy sản nói chung và ngành tôm nói riêng, Cục XTTM đề nghị các địa phương, các hiệp hội ngành hàng thủy sản tăng cường phối hợp với Bộ Công thương và các bộ, ngành triển khai một số giải pháp XTTM phát triển thị trường xuất khẩu tôm Việt Nam như: Hỗ trợ DN nghiên cứu, phát triển và nâng cao chất lượng sản phẩm; duy trì và mở rộng thị trường truyền thống gắn với tiếp cận, khai phá thị trường tiềm năng; hỗ trợ DN trong hoạt động xây dựng, bảo vệ và phát triển thương hiệu sản phẩm tôm Việt Nam; đào tạo, nâng cao năng lực XTTM, phát triển thị trường cho các DN, hiệp hội ngành Thủy sản và các địa phương…