Quản lý môi trường trong nuôi tôm siêu thâm canh

Có thể nói, Bạc Liêu là tỉnh đứng đầu vùng Bán đảo Cà Mau về diện tích nuôi tôm công nghiệp với khoảng 19.500ha và đứng thứ hai trong vùng với diện tích nuôi trồng thủy sản (NTTS) hơn 128.610ha. Đây vừa là tiềm năng, thế mạnh, nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức cho công tác bảo vệ môi trường (BVMT) và sự phát triển bền vững.

Môi trường là số 1

Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển mạnh của nghề nuôi tôm thì việc phát triển con tôm sao cho bền vững đã trở thành vấn đề nóng. Bởi ngành nuôi tôm luôn phải đối đầu với dịch bệnh và vấn đề về môi trường, tồn lưu các chất kháng sinh cấm trong sản phẩm. Trong đó, bài toán đảm bảo cho môi trường phát triển bền vững, hay tạo ra môi trường sạch để con tôm phát triển không chỉ là nhu cầu, mà còn là giải pháp để giải quyết căn cơ bài toán giảm tối đa thiệt hại cho người nông dân. 

Cải tạo ao đầm phục vụ nuôi tôm siêu thâm canh.

Thực tế cho thấy, các mô hình nuôi tôm công nghệ cao đã, đang và sẽ trở thành xu thế tất yếu cho nền nông nghiệp của thế kỷ 21. Nuôi tôm công nghệ cao giúp nông dân chủ động trong sản xuất, giảm sự lệ thuộc vào thời tiết, giảm dịch bệnh, nâng cao sản lượng, chất lượng, tạo ra môi trường sống lý tưởng cho con tôm phát triển thông qua ứng dụng quy trình xử lý nước thải hiện đại, không sử dụng kháng sinh. Đây cũng là một trong những giải pháp phát triển mạnh nghề nuôi tôm và góp phần thực hiện thắng lợi chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về phấn đấu xuất khẩu tôm đạt 10 tỷ USD vào năm 2025.

Từ đó cho thấy, để phát triển nghề nuôi tôm thì không giải pháp nào khác ngoài đảm bảo môi trường sạch, ổn định và phải tập trung làm tốt công tác quản lý chất thải. Vì vậy, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định 01/2019/QĐ-UBND về Quy định BVMT trong hoạt động nuôi tôm siêu thâm canh trên địa bàn tỉnh.

Theo đó, yêu cầu các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân nuôi tôm siêu thâm canh phải đảm bảo các yêu cầu về BVMT. Đặc biệt, trong xử lý nước thải đối với ao tôm không nhiễm bệnh tùy theo diện tích của cơ sở nuôi có thể áp dụng một trong nhiều phương pháp xử lý nước thải. Cụ thể, đối với phương pháp sinh học: nước từ ao xả vào ao chứa nước thải, trong ao chứa nước thải thả nuôi cá, nhuyễn thể hai mảnh vỏ kết hợp với xử lý vi sinh, lọc sinh học; áp dụng phương pháp tuần hoàn nước thải để tái sử dụng lại cho nuôi tôm quảng canh cải tiến. Còn đối với phương pháp hóa học: nước từ ao nuôi xả vào ao nước thải, sử dụng chất diệt khuẩn được phép sử dụng trong NTTS để tiêu diệt các vi sinh vật gây bệnh và làm giảm các thông số ô nhiễm hữu cơ; lưu nước trong ao tối thiểu 15 ngày mới được tái sử dụng lại cho ao nuôi, hoặc sử dụng cho nuôi tôm quảng canh cải tiến. Đối với phương pháp lọc cơ học: sử dụng cát, than hoạt tính để lọc cơ học, sau đó tái sử dụng lại cho ao nuôi, hoặc sử dụng cho nuôi tôm quảng canh cải tiến…

Riêng xử lý nước thải ao tôm nhiễm bệnh thì đối với tôm bị nhiễm bệnh (đỏ thân, đốm trắng, gan tụy và các bệnh khác) tiến hành thu hoạch tôm, rồi sử dụng dung dịch thuốc tím, hoặc các loại hóa chất diệt khuẩn khác được phép sử dụng trong NTTS để tiêu diệt tất cả các mầm bệnh ngay tại ao nuôi, đồng thời lưu nước tại ao trong thời gian 30 ngày để giải phóng hết lượng hóa chất tồn đọng đảm bảo theo tiêu chuẩn, quy chuẩn môi trường quy định rồi tiến hành bơm nước trong ao ra mương thải để thải vào nguồn tiếp nhận. Đối với chất thải như vỏ tôm, phân tôm, thức ăn dư thừa phải có khu chứa riêng biệt để xử lý hoặc thu gom để làm thức ăn cho cá, gia cầm, bón cho cây trồng; xây hầm ủ, hoặc túi biogas để xử lý chất thải và nước thải tạo khí gas sử dụng làm chất đốt; chất lượng nước thải đầu ra phải đạt quy chuẩn kỹ thuật về môi trường.

Nông dân huyện Đông Hải xử lý môi trường nước cho ao nuôi tôm theo mô hình siêu thâm canh. Ảnh: K.T

Tăng cường quản lý

Một trong những giải pháp quan trọng trong thực hiện công tác quản lý về môi trường, ngoài trách nhiệm của ngành quản lý, Quyết định 01/2019/QĐ-UBND cũng chỉ đạo UBND cấp huyện chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về BVMT đối với hoạt động nuôi tôm siêu thâm canh trên phạm vi địa bàn mình quản lý; xác nhận, kiểm tra việc thực hiện kế hoạch BVMT, đề án BVMT đơn giản theo thẩm quyền. Đồng thời, kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm pháp luật về BVMT trong hoạt động nuôi tôm siêu thâm canh; giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị về BVMT trong hoạt động NTTS theo quy định của pháp luật về khiếu nại, tố cáo và các quy định có liên quan thuộc thẩm quyền.

Bên cạnh đó, phối hợp với UBND cùng cấp có liên quan giải quyết các vấn đề môi trường trong hoạt động NTTS liên huyện, thị xã, TP. Bạc Liêu theo quy định tại điểm g, khoản 2, Điều 143 của Luật BVMT; chỉ đạo các phòng, ban trực thuộc, UBND cấp xã tổ chức tuyên truyền, giáo dục pháp luật về BVMT, cũng như các yêu cầu BVMT theo quy định này; chỉ đạo công tác quản lý nhà nước về BVMT của UBND cấp xã; chỉ đạo UBND cấp xã tăng cường công tác tuyên truyền, vận động các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn thực hiện đúng nội quy của quy định này và các quy định khác có liên quan.

Riêng UBND cấp xã chịu trách nhiệm, ngoài tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về BVMT đối với hoạt động nuôi tôm siêu thâm canh trên phạm vi địa bàn mình quản lý, còn tổ chức tuyên truyền, giáo dục kiến thức pháp luật về BVMT đối với hoạt động NTTS; hướng dẫn các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân thực hiện nghiêm quy định này; kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật về BVMT, thực hiện quy định BVMT trong hoạt động nuôi tôm của các tổ chức, hộ gia đình và cá nhân; xử lý theo thẩm quyền các hành vi vi phạm pháp luật về BVMT, về thủy sản, an toàn về điện hoặc báo cáo UBND cấp huyện, cơ quan quản lý nhà nước về BVMT, thủy sản, quản lý sử dụng an toàn về điện trên địa bàn thuộc phạm vi quản lý; tiếp nhận và giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về BVMT trong hoạt động NTTS theo quy định của pháp luật về khiếu nại, tố cáo và quy định khác có liên quan…

Với những giải pháp và giao trách nhiệm cụ thể nêu trên, sẽ góp phần quan trọng BVMT sản xuất trong NTTS và hướng đến xây dựng thành công những mô hình nuôi tôm bền vững.

Thanh Thảo