Để công tác thi hành án dân sự ngày càng đi vào nền nếp, hiệu quả: Cần tháo gỡ những vướng mắc, bất cập

Công tác thi hành án dân sự (THADS) có vai trò quan trọng trong hoạt động tư pháp, giúp bản án, quyết định của tòa án có hiệu lực thi hành trên thực tế. Là giai đoạn cuối cùng và cũng là kết quả của quá trình hoạt động tố tụng, tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khác nhau, công tác này còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Từ đó không chỉ khiến hiệu lực Nhà nước bị sụt giảm vì những bản án trên giấy mà còn làm suy giảm lòng tin, tốn kém tiền bạc, thời gian của Nhân dân trong quá trình khiếu kiện.

Đoàn giám sát của Ban pháp chế HĐND tỉnh giám sát tại Cục THADS tỉnh. Ảnh: K.K

Khó khăn từ thực tiễn

Từ năm 2018 - 2022, Chi cục THADS TP. Bạc Liêu đã thụ lý gần 8.000 việc với số tiền hơn 1.100 tỷ đồng, trong đó đã thi hành xong trên 6.000 vụ việc với số tiền trên 650 tỷ đồng, chuyển kỳ sau hơn 1.800 việc với số tiền gần 500 tỷ đồng. Bên cạnh những thuận lợi, công tác THADS gặp rất nhiều khó khăn trong tổ chức thực hiện chỉ tiêu được giao; án tuyên không rõ khó thi hành. Ngoài ra, các vụ việc liên quan đến các tổ chức tín dụng ngày càng tăng, giá trị phải thi hành lớn, một số ngân hàng cho vay theo hình thức tín chấp không có tài sản đảm bảo cho việc thi hành án (THA); hay một số việc cưỡng chế THA chậm do khó khăn trong công tác phối hợp.

Có thể liệt kê như các vụ án hụi phát sinh rất nhiều người được THA, tòa án chỉ ban hành một bản án nhưng Cơ quan THADS phải thụ lý vài chục việc. Điển hình như vụ hụi của Nguyễn Minh Thắng, phải THA cho 243 người. Nhiều vụ án tham nhũng kinh tế có giá trị lớn như vụ Quách Lạc phải bồi thường cho Công ty TNHH MTV Xổ số kiến thiết Bạc Liêu trên 70 tỷ đồng, hoặc nhiều vụ dân sự có giá trị lớn khó xử lý khối tài sản liên kết kinh doanh như vụ Công ty Âu Vững phải trả cho một cá nhân ở Sóc Trăng trên 23 tỷ đồng…

…Và nguyên nhân

Nguyên nhân được chỉ ra một phần do khối lượng công việc ngày càng tăng, tính chất ngày càng phức tạp trong khi biên chế cho lực lượng THADS còn thiếu, từ đó tạo áp lực không nhỏ cho các cơ quan THA. Số vụ việc chưa có điều kiện thi hành phần lớn rơi vào án hình sự, người phải THA đang chấp hành hình phạt tù, không còn tài sản, ra tù bỏ địa phương đi nơi khác không rõ địa chỉ... Hoạt động tín dụng, cho vay tại một số ngân hàng còn thiếu chặt chẽ trong việc kiểm tra thực địa, xác định ranh giới và tình trạng pháp lý của tài sản thế chấp, dẫn đến khi phát mãi tài sản để THA mất nhiều thời gian thẩm tra, phát sinh khiếu nại, tranh chấp, đấu giá nhiều lần nhưng không có người mua. Bên cạnh đó, án về hôn nhân gia đình có liên quan đến cấp dưỡng đang thi hành với số lượng lớn có xu hướng ngày càng tăng, phải theo dõi thi hành theo định kỳ qua nhiều năm, án giao con càng khó thi hành. Cơ chế đăng ký và cấp quyền sở hữu chung, riêng của vợ chồng không rõ ràng, còn nhiều bất cập. Việc xác định quyền sử dụng đất hộ gia đình, cá nhân, các thành viên được hưởng quyền sử dụng đất mặc dù bước đầu đã được tháo gỡ, song vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề khó khăn cho cơ quan THA trong việc xác minh, kê biên, xử lý tài sản để đảm bảo THA. Nhiều người phải THA cố tình chây ỳ, né tránh, có thái độ thiếu thiện chí, không hợp tác, gây ra nhiều khó khăn trong việc tổ chức thi hành…

Đó là còn chưa nói, một số cơ quan, người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước là bên phải THA hành chính chưa thật sự nghiêm túc, gương mẫu; thủ trưởng cơ quan cấp trên trực tiếp của một số cơ quan, người phải THA hành chính chưa quyết liệt trong đôn đốc, kiểm tra, xử lý trách nhiệm đối với người phải THA. Ngoài ra cũng phải kể đến yếu tố chủ quan về năng lực, trình độ của đội ngũ công chức, chấp hành viên một số cơ quan THADS chưa đồng đều, chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ trong khi tính chất công việc ngày càng phức tạp; chưa chủ động, tích cực trong công tác, dẫn đến có một số vụ việc tuy có điều kiện nhưng chưa được thi hành dứt điểm, kịp thời.

Những vấn đề trên cần sớm được tháo gỡ để công tác THADS đi vào nền nếp, hoạt động ngày càng hiệu quả.

Kim Kim