Yếu tố thuyết phục trong áp dụng pháp luật để người dân “tâm phục, khẩu phục”

Áp dụng pháp luật được hiểu đơn giản là hoạt động của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, được giao nhiệm vụ, ban hành các quyết định có tính cá biệt để giải quyết các vụ việc cụ thể. Việc áp dụng pháp luật đúng hay sai, có khiến cho người dân, những người trực tiếp bị tác động bởi các quyết định đó có “tâm phục, khẩu phục” hay không còn phụ thuộc rất nhiều yếu tố. Sự khách quan, công bằng trong việc vận dụng, áp dụng pháp luật; năng lực, trình độ nhận thức của cán bộ, người được nhân danh pháp luật để ban hành các văn bản, quyết định đó.

Chị Dương Tú Tú trình bày vụ việc tại Tòa soạn Báo Bạc Liêu. Ảnh: P.V

Chị Dương Tú Tú và mẹ là bà Liên Kim Thanh (ngụ số 18, Phường 5, TP. Bạc Liêu) cùng khiếu nại Cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT) Công an TP. Bạc Liêu về Quyết định không khởi tố vụ án hình sự do cơ quan này ban hành gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Theo đơn yêu cầu, chị Tú trình bày, ngày 12/12/2019, chị và bà Thanh bị 2 người hàng xóm là bà Mai và bà Châu dùng hung khí là một khúc cây gỗ đánh. Cả hai mẹ con chị bị đánh vào vùng đầu, mặt, lưng và ngực đến khi khúc gỗ gãy làm đôi.

Ngày 3/3/2020, Phân viện Khoa học hình sự tại TP. Hồ Chí Minh có kết luận giám định đối với vật trong vụ “Cố ý gây thương tích” xảy ra ngày 12/12/2019 tại khóm 1, Phường 5, kết luận: cây gỗ trước khi bị gãy và sau khi bị gãy đều là hung khí nguy hiểm. Tương tự, Phân viện Khoa học hình sự cũng giám định tỷ lệ thương tật của chị Tú là 3%, với 2 vết sẹo trên má trái, sẹo trên mi mắt trái và kết luận các vết sẹo trên “là do vật cứng có cạnh tác động gây ra”.

Ngày 3/5/2020, Cơ quan CSĐT Công an TP. Bạc Liêu ban hành Quyết định số 53 về việc không khởi tố vụ án hình sự. Nội dung quyết định cho rằng, “sau khi kiểm tra, xác minh nguồn tin về tội phạm thấy: hành vi của Phan Ngọc Mai và Phan Ngọc Châu không cấu thành tội phạm”. Từ đó, Cơ quan CSĐT không khởi tố vụ án hình sự đối với vụ “Cố ý gây thương tích” xảy ra tại khóm 1, Phường 5, TP. Bạc Liêu vào ngày 12/12/2019.

Không đồng ý với Quyết định của Cơ quan CSĐT, chị Dương Tú Tú khiếu nại Quyết định đến Cơ quan CSĐT, Viện Kiểm sát nhân dân (KSND) TP. Bạc Liêu. Ngày 20/5/2020, Cơ quan CSĐT ban hành Quyết định giải quyết khiếu nại số 03, giữ nguyên Quyết định không khởi tố vụ án hình sự đã ban hành trước đó.

Điều khiến gia đình chị Tú bức xúc và quyết tâm ôm đơn đi khiếu kiện khắp nơi, chính là ở cách giải quyết vụ việc của Cơ quan CSĐT Công an TP. Bạc Liêu.

Trước nhất, sự việc xảy ra ngày 12/12/2019, mẹ con chị Tú bị đánh với nhiều vết thương: chảy máu có, phần mềm có, nhưng mãi đến ngày 24/2/2020, Cơ quan CSĐT mới đưa đi giám định. Nhiều vết thương liên quan đến phần mềm, đánh vào đầu, vào ngực, vào lưng đã không còn dấu vết. Mặc dù không còn để lại dấu vết do thời gian giám định quá lâu, nhưng những di chứng từ việc bị khúc gỗ là hung khí nguy hiểm đánh trên người bà Thanh và chị Tú vẫn còn đó.

Trong khi đó, tại điểm a, khoản 1, Điều 134 Bộ luật Hình sự, tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác quy định, nếu dùng hung khí nguy hiểm thì tỷ lệ tổn thương cơ thể dưới 11% vẫn bị xử lý hình sự trong trường hợp người bị hại có yêu cầu khởi tố vụ án, hoàn toàn thỏa điều kiện trong trường hợp của chị Tú.

Tuy nhiên, Cơ quan CSĐT vẫn khẳng định Quyết định không khởi tố vụ án hình sự là đúng theo khoản 2, Điều 157 của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015: hành vi không cấu thành tội phạm. Nhưng cơ quan này không giải thích rõ, dựa vào đâu để kết luận, hành vi của bà Mai và bà Châu không cấu thành tội phạm, từ đó gây thắc mắc và khó hiểu cho những người là nạn nhân của vụ việc. Vấn đề gây tranh cãi hơn, khi chị Tú cho rằng việc cán bộ điều tra chỉ trả lời bằng miệng, hung khí nguy hiểm được mang đi giám định không phải là vật trực tiếp gây ra những vết thương cho chị Tú là không đúng quy định pháp luật? Dựa vào đâu để cơ quan điều tra khẳng định điều đó và quyết định không khởi tố vụ án vẫn còn là một câu hỏi? Từ đó dẫn đến những nghi ngờ, khi cho rằng cơ quan điều tra đã giải quyết không công tâm, khách quan từ phía chị Tú hoàn toàn có thể hiểu được.

Rõ ràng, việc áp dụng pháp luật của Cơ quan CSĐT Công an TP. Bạc Liêu trong trường hợp này thiếu yếu tố thuyết phục. Việc không giải thích thấu đáo, rõ ràng những điều khoản áp dụng để giải quyết vụ việc, nhất là khi đã phát sinh yêu cầu, khiếu nại. Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến rất nhiều yêu cầu, khiếu nại phức tạp, kéo dài sau đó, mà các ngành, các cấp từ tỉnh đến Trung ương phải đau đầu, tốn tiền của, công sức để giải quyết sau này.

P.V