Đưa Luật Cư trú vào đời đời sống: Phát sinh vướng mắc từ thực tiễn

Luật Cư trú sửa đổi, bổ sung năm 2020 đã đi vào đời sống trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu từ ngày 1/7/2021. Và cũng từ đó đến nay, bất cập từ thực tiễn liên quan đến việc xác nhận chỗ ở hợp pháp vẫn chưa được tháo gỡ kịp thời.

Công an xã Châu Thới (huyện Vĩnh Lợi) hướng dẫn người dân điền phiếu thông tin dân cư phục vụ quản lý cư trú. Ảnh: P.V

THỦ TỤC KHÓ HƠN TRƯỚC

Điều 5 Nghị định 62/2021/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Cư trú (ban hành ngày 29/6/2021) nêu rõ về giấy tờ, tài liệu chứng minh chỗ ở hợp pháp bằng một trong các loại giấy tờ, tài liệu như sau: Giấy tờ, tài liệu chứng nhận về quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà hoặc tài sản gắn liền với đất do cơ quan có thẩm quyền cấp; giấy phép xây dựng theo quy định của pháp luật về xây dựng (đối với trường hợp công trình phải cấp giấy phép xây dựng và đã xây dựng xong); hợp đồng mua bán nhà ở thuộc sở hữu nhà nước hoặc giấy tờ về hóa giá thanh lý nhà ở thuộc sở hữu nhà nước; hợp đồng mua nhà ở hoặc giấy tờ chứng minh việc đã bàn giao nhà ở, đã nhận nhà ở của doanh nghiệp có chức năng kinh doanh nhà ở đầu tư xây dựng để bán; giấy tờ về mua, thuê mua, nhận tặng cho, nhận thừa kế, nhận góp vốn, nhận đổi nhà ở phù hợp với quy định của pháp luật về đất đai và nhà ở; giấy tờ về giao tặng nhà tình nghĩa, nhà tình thương, nhà đại đoàn kết, cấp nhà ở, đất ở cho cá nhân, hộ gia đình; giấy tờ của Tòa án hoặc cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền giải quyết cho được sở hữu nhà ở đã có hiệu lực pháp luật; giấy tờ có xác nhận của UBND cấp xã hoặc UBND cấp huyện nơi không có đơn vị hành chính cấp xã về nhà ở, đất ở không có tranh chấp quyền sở hữu nhà ở, quyền sử dụng đất ở nếu không có một trong các giấy tờ nêu trên; giấy tờ, tài liệu chứng minh việc cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ chỗ ở hợp pháp là văn bản cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ của cơ quan, tổ chức, cá nhân phù hợp với quy định của pháp luật về đất đai và nhà ở; giấy tờ của cơ quan, tổ chức do thủ trưởng cơ quan, tổ chức ký tên, đóng dấu chứng minh về việc được cấp, sử dụng nhà ở, chuyển nhượng nhà ở, có nhà ở tạo lập trên đất do cơ quan, tổ chức giao đất để làm nhà ở (đối với nhà ở, đất thuộc thẩm quyền quản lý của cơ quan, tổ chức).    

Trường hợp công dân đăng ký thường trú tại chỗ ở do thuê, mượn, ở nhờ theo quy định tại khoản 3 Điều 20 Luật Cư trú thì phải có thêm giấy tờ, tài liệu chứng minh đủ diện tích nhà ở để đăng ký thường trú. Giấy tờ, tài liệu chứng minh đủ diện tích nhà ở để đăng ký thường trú gồm: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở có thể hiện thông tin về diện tích nhà ở đang sử dụng hoặc xác nhận của UBND cấp xã, UBND cấp huyện nơi không có đơn vị hành chính cấp xã về điều kiện diện tích bình quân bảo đảm theo quy định của HĐND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

VƯỚNG TỪ THỰC TIỄN

Tuy nhiên, theo ghi nhận từ công an các phường, xã trên địa bàn TP. Bạc Liêu, có rất nhiều trường hợp công dân nộp hồ sơ đăng ký thường trú nhưng công an không giải quyết được. Cái vướng nhiều nhất là vấn đề lập hộ mới. Cụ thể, ở vùng nửa thành thị nửa nông thôn, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đa phần ghi đất vườn tạp, không đủ điều kiện để xác nhận giấy tờ chứng minh chỗ ở hợp pháp. Dù chính quyền địa phương vẫn biết, đất đó đã được cất nhà ở qua nhiều thế hệ, nhưng khi muốn tách hộ thì không tách được, mà bắt buộc phải chuyển mục đích sử dụng lên đất thổ cư. Do đó, có nhiều trường hợp đã cất nhà xong, đang ở nhưng vẫn không đủ điều kiện để đăng ký hộ mới. Lý do, họ không có tiền để chuyển mục đích sử dụng đất. Cũng theo phản ánh từ đơn vị chức năng TP. Bạc Liêu, từ chỗ không được lập hộ mới, không có hộ khẩu nên người dân bị thiệt thòi nhiều thứ liên quan đến mọi giao dịch dân sự, kể cả việc xin cấp điện, cấp nước… Và dĩ nhiên, chuyện đăng ký học hành cho con em họ cũng không hề đơn giản. Ở nông thôn hiện nay, việc xác nhận chỗ ở hợp pháp đòi hỏi phải có đất thổ cư để làm cơ sở lập hộ mới thì càng không thể thực hiện được, tất cả do vướng mục đích sử dụng đất.

Thiết nghĩ, từ phản ánh của lực lượng công an cơ sở, cái vướng này cần được tháo gỡ phù hợp với tình hình thực tế để người dân được hưởng lợi nhiều hơn từ Luật Cư trú mới.

P.V