Xử lý tài sản chung khi xảy ra tranh chấp

Hỏi: Tôi sinh năm 1978, hiện vẫn sống chung với ba mẹ và tôi chưa có gia đình. Các tài sản trong nhà, thậm chí căn nhà khang trang mà ba mẹ tôi đang ở đều do tôi mua sắm, xây sửa và tôi cũng chăm lo cho ba mẹ (do ba mẹ tôi đã già yếu). Hiện nay, do kinh doanh thua lỗ, anh trai tôi cùng gia đình dọn về ở chung với ba mẹ, và có ý giành nhà. Tôi không tranh giành nhà cửa với anh trai, nhưng tôi muốn lấy lại những tài sản mà tôi đã mua, chi phí xây nhà của mình. Xin hỏi, tôi có quyền đòi lại không vì anh tôi nói, những thứ đó là tài sản chung của gia đình, tôi ở thì tôi phải có nghĩa vụ mua sắm, xây nhà. Nếu kiện ra tòa thì tôi có được xem xét hay không?

T.H.N (TP. Bạc Liêu)

Trả lời: Nếu tài sản được đăng ký quyền sở hữu với tên của bạn chẳng hạn như xe máy, hoặc tài sản không có đăng ký quyền sở hữu với tên bạn nhưng bạn chứng minh được do mình tạo lập nên (hóa đơn mua hàng, các giao dịch hợp lệ khác...) thì bạn là chủ sở hữu của tài sản đó.

Đối với số tiền bạn bỏ ra để xây dựng căn nhà (bạn phải chứng minh được bạn chính là người bỏ tiền ra để xây dựng như biên bản hoàn công, xác nhận của bên thi công…). Đối với những tài sản là sở hữu chung của các thành viên gia đình (tài sản có đăng ký quyền sở hữu mà tên đăng ký là hộ gia đình, tài sản không có đăng ký quyền sở hữu nhưng do các thành viên gia đình cùng đóng góp và được sử dụng chung theo Điều 212 Bộ luật Dân sự năm 2015) thì việc định đoạt tài sản chung được áp dụng theo khoản 2 Điều 212, Điều 209, Điều 218 của Bộ luật Dân sự năm 2015. Theo đó, việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản chung của các thành viên gia đình được thực hiện theo phương thức thỏa thuận. Trường hợp định đoạt tài sản là bất động sản, động sản có đăng ký, tài sản là nguồn thu nhập chủ yếu của gia đình phải có sự thỏa thuận của tất cả các thành viên gia đình là người thành niên có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, trừ trường hợp luật có quy định khác. Trường hợp không có thỏa thuận thì áp dụng quy định về sở hữu chung theo phần được quy định tại Bộ luật Dân sự.

Nếu không thỏa thuận được, bạn có thể nộp đơn khởi kiện tại Tòa án nhân dân cấp huyện, thành phố nơi có phát sinh tranh chấp. Những phần nào được xác định là tài sản riêng của bạn thì tòa sẽ tuyên trả lại cho bạn. Tài sản chung sẽ chia theo phần và công sức đóng góp.

Thân ái!

Luật gia KIM PHƯỢNG