“Thờ cúng cổ truyền Việt Nam - nghi lễ và thực hành nghi lễ”:​ Cẩm nang hữu ích trong mỗi gia đình

“Trung Chính Quách Trọng Trà đã hết sức miệt mài và cầu thị tìm hiểu, ghi chép, miêu tả, hệ thống hóa và bước đầu phân tích hệ thống nghi lễ với trọng tâm là các nghi lễ tại gia đình của người Việt để cho ra mắt tác phẩm “Thờ cúng cổ truyền Việt Nam, nghi lễ và thực hành nghi lễ”. Quyển sách này vừa có chất khảo cứu lý luận, vừa có ý nghĩa thực tế, mang tính hướng dẫn, định hướng cho giới trẻ hôm nay và mai sau trong việc hiểu về văn hóa truyền thống, trân quý những giá trị cha ông gầy dựng”.

Đó là nhận định của PGS-TS. Nguyễn Ngọc Thơ về sách “Thờ cúng cổ truyền Việt Nam - nghi lễ và thực hành nghi lễ” của tác giả Trung Chính Quách Trọng Trà vừa ra mắt độc giả, do Công ty Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam (TP. Hồ Chí Minh) xuất bản.

Với trên 250 trang viết, chia thành 5 chương phân tích từ quan niệm đến thực hành các nghi lễ thờ cúng cổ truyền, bằng cách tích hợp và hệ thống hóa nền tảng lý luận về tín ngưỡng thờ cúng, tác giả đã đã phác họa nên bức tranh lễ nghi gia đình hết sức tôn nghiêm và thuần phác của người Việt Nam.

Người Việt ta đã ăn sâu vào tiềm thức câu thành ngữ “Có thờ có thiêng, có kiêng có lành” như một niềm tin mạnh mẽ về sự linh thiêng và tác động của tâm linh đến cuộc sống. Câu nói không chỉ là lời răn dạy đơn thuần mà còn hàm chứa những giá trị văn hóa, đạo đức sâu sắc. Mỗi người Việt gần như đều tin rằng việc thờ cúng thần linh, tổ tiên sẽ mang lại những điều tốt lành, bình an và  may mắn. Thế nhưng, thực tế ở nhiều gia đình, nhất là các gia đình trẻ hiện nay, việc thờ cúng nói chung vẫn còn nhiều điều chưa am tường.

Chính vì lẽ đó, “Thờ cúng cổ truyền Việt Nam - nghi lễ và thực hành nghi lễ” sẽ là cẩm nang quý khi mở ra những trang viết, người đọc hiểu biết hơn về đặc điểm, tính chất của nghi lễ thờ cúng ở Việt Nam. Nhiều nội dung phân tích sâu các nghi lễ phổ biến như: lễ tôn bát hương, lễ tạ mộ, lễ giỗ...; hệ thống nghi lễ gắn với các ngày lễ tiết trong năm với những lễ phẩm, lễ nghi cần thiết. Ngoài ra, nhiều nghi lễ liên quan chặt chẽ tới vòng đời mỗi con người, từ lúc ấu thơ (lễ đầy tháng, đầy tuổi...), đến lúc trưởng thành (lễ cưới hỏi, lễ động thổ làm nhà mới...), rồi đến khi về già (lễ mừng thọ, lễ tang, lễ giỗ...); một số nghi thức thờ cúng quan trọng gắn liền với cuộc sống của người Việt như lễ cúng mùng Một và ngày Rằm hằng tháng... cũng được tác giả giới thiệu. Quan trọng là, khi đi vào từng nghi lễ, sách đều hướng dẫn 3 phần cụ thể, gồm: ý nghĩa của nghi lễ; các lễ vật cần thiết và các bước tiến hành dâng lễ.

Với những nội dung đó, cuốn sách vừa là một công trình có tính chất khảo cứu lý luận về tập quán thờ cúng vốn đã ăn sâu vào đời sống sinh hoạt, tâm linh của người Việt, vừa là một cẩm nang hướng dẫn thực hành các nghi lễ cổ truyền theo đúng tinh thần thành kính, tiết kiệm và văn minh trong cuộc sống hiện đại hôm nay.

Tác giả Trung Chính Quách Trọng Trà tốt nghiệp Cử nhân Văn học Trường đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (TP. Hồ Chí Minh). Từ năm 1996 đến nay, anh dành nhiều thời gian nghiên cứu, thực hành nghi thức thờ cúng của người Việt. Được biết, hiện tại, anh đang phối hợp với Thượng tọa Thích Tâm Hiệp (tác giả sách “Hùng vương Thánh tổ Ngọc phả sưu khảo”) đi điền dã và khảo cứu về nghi lễ thờ cúng của người Việt trên địa bàn cả nước, chuẩn bị hoàn thiện bản thảo “Hỏi - đáp về đạo thờ tổ tiên của người Việt dưới góc nhìn Phật giáo”.

Qua sách “Thờ cúng cổ truyền Việt Nam - Nghi lễ và thực hành nghi lễ”, có thể thấy việc thờ cúng của người Việt bao đời nay đã trở thành nét đẹp văn hóa tâm linh, văn hóa cộng đồng của dân tộc. Tín ngưỡng thờ cúng chính là một phương thức tu tâm mà người Việt đã thực hành hàng ngàn năm qua và sẽ không bao giờ mất đi. Thế hệ trẻ hôm nay có thể thông qua cuốn sách này để thấy rõ hơn ý nghĩa, giá trị thờ cúng cũng như những nghi lễ căn bản, từ đó tiếp nối việc thờ cúng, lễ bái của tổ tiên cho đúng đạo lý, truyền thống ông bà để lại từ ngàn xưa.

Cẩm Thúy