Bệnh phong là bệnh truyền nhiễm, phát hiện sớm, trị lành không di chứng

Bệnh phong (cùi, hủi) là bệnh truyền nhiễm mạn tính do tác nhân là vi khuẩn Mycobacterium Leprae gây ra.

Logo Ngày thế giới phòng, chống bệnh phong.

Xu hướng lây truyền bệnh phong qua đường hô hấp đang gia tăng

Cơ chế lây truyền bệnh phong, thống kê cho thấy bệnh lây qua sự tiếp xúc gần gũi và lâu dài giữa người bị bệnh và người khỏe mạnh, đặc biệt xu hướng lây truyền bệnh phong qua đường hô hấp đang gia tăng: những người mắc bệnh phong nhưng không được điều trị có thể giải phóng hơn 100 triệu trực khuẩn phong qua đường hô hấp và dịch tiết ra từ mũi họng mỗi ngày. Khi ở môi trường bên ngoài, trực khuẩn phong có thể sống từ 1 - 2 tuần, đặc biệt trực khuẩn phong hoạt động mạnh trong môi trường tối và ẩm. Do đó, nếu tiếp xúc với môi trường có mầm bệnh, bạn sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh do hít mầm bệnh vào cơ thể qua đường hô hấp. Ngoài ra, bệnh cũng có thể lây nhiễm qua côn trùng - vật trung gian gây vết thương.

Cách tốt nhất để ngăn ngừa bệnh là tránh tiếp xúc gần gũi lâu dài với người có dấu hiệu bệnh phong không được điều trị và không nên dùng chung đồ đạc với người bệnh. Nếu chẳng may dính phải nước bọt, hay dịch mũi từ người bệnh, hãy rửa ngay bằng xà phòng dưới vòi nước chảy để loại bỏ khuẩn. Lưu ý, tuyệt đối không để vùng da trầy xước tiếp xúc với người bệnh. Bệnh phong ảnh hưởng nhiều đến các dây thần kinh ngoại biên, da, niêm mạc mũi và đường hô hấp trên, gây viêm loét da, tổn thương dây thần kinh gây yếu cơ, co rút, tàn tật. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh phong có thể gây biến dạng cơ thể và tàn tật vĩnh viễn. Các biến chứng khác cũng có thể xảy ra trên bệnh nhân phong như: (1) Rụng tóc và rụng lông, đặc biệt là lông mày, lông mi...; (2) Nghẹt mũi mạn tính, chảy máu cam và xẹp vách ngăn mũi; (3) Viêm mống mắt; (4) Tăng nguy cơ bệnh tăng nhãn áp, gây mù lòa; (5) Suy thận; (6) Giảm năng lực sinh lý…

Các nghiên cứu lâm sàng sử dụng hệ thống Ridley-Jopling phân làm 6 loại dựa trên mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng phong:

- Nhóm bất định: một vài tổn thương phẳng đôi khi tự lành hoặc có thể tiến triển thành loại nặng hơn.

- Thể củ: một vài tổn thương phẳng, một vài tổn thương rộng và mất cảm giác; ảnh hưởng đến vài dây thần kinh; có thể tự lành, dai dẳng hoặc tiến triển thành loại nặng hơn.

- Nhóm trung gian gần củ: tổn thương tương tự như phong củ nhưng nhỏ hơn và nhiều hơn; ít mở rộng đến dây thần kinh; có thể dai dẳng, thoái lui về nhóm phong củ hoặc tiến triển thành loại nặng hơn.

- Nhóm trung gian: các mảng đỏ, tê vừa phải, nổi hạch; có thể thoái lui, dai dẳng hoặc tiến triển thành loại nặng hơn.

- Nhóm trung gian gần u: nhiều tổn thương bao gồm tổn thương phẳng, u to lên, các mảng và các nốt, đôi khi mất cảm giác; có thể dai dẳng, thoái lui hoặc tiến triển nặng hơn.

- Thể u: nhiều tổn thương với vi khuẩn; rụng tóc; tổn thương dây thần kinh; chân tay yếu; biến dạng; không thoái lui.

Công nhận loại trừ bệnh phong ở quy mô cấp huyện

Khoa Phòng, chống bệnh truyền nhiễm thuộc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh trực tiếp giám sát, theo dõi, báo cáo và điều trị bệnh phong. Năm 2011, tỉnh Bạc Liêu đã được Bộ Y tế kiểm tra, công nhận loại trừ bệnh phong cấp tỉnh theo 4 tiêu chuẩn của Việt Nam, được xếp loại xuất sắc. Năm 2019 - 2020 đã loại trừ bệnh phong ở 5 huyện, thành phố được xếp loại xuất sắc. Năm 2022, tiếp tục loại trừ bệnh phong ở 2 huyện, thị xã còn lại là Đông Hải và Giá Rai; công tác phòng, chống bệnh phong vẫn duy trì và thực hiện tốt theo quy định của chương trình đề ra.

Các hoạt động duy trì thành quả loại trừ bệnh phong cấp huyện

Công tác tuyên truyền, giáo dục ý thức phòng ngừa bệnh phong:

- Công tác tuyên truyền giáo dục sức khỏe về bệnh phong bằng nhiều hình thức như: truyền hình, báo, tranh ảnh, loa, tờ rơi… đã làm thay đổi nhận thức của người dân về bệnh phong, xóa bỏ mặc cảm trong cộng đồng, coi bệnh phong như các bệnh ngoài da khác.

- Hàng năm tổ chức tập huấn, đào tạo cho cán bộ chuyên khoa từ tuyến huyện, thị xã, thành phố đến tuyến xã, phường, thị trấn; hướng dẫn bệnh nhân và người nhà tự chăm sóc, phòng ngừa khuyết tật tại nhà.

- Đưa kiến thức bệnh phong vào trường học, tập trung vào những xã trọng tâm, trọng điểm có nguy cơ cao.

- Thực hiện tuyên truyền trực tiếp tại cộng đồng dân cư về bệnh phong lồng ghép với các chương trình mục tiêu y tế - dân số khác.

Bác sĩ PHƯỚC NHƯỜNG