Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt Luật Lao động và Luật Bảo hiểm xã hội

Một trong những bài học kinh nghiệm được rút ra là địa phương nào quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) thì nơi đó chính sách bảo vệ các quyền và lợi ích của người lao động được phát huy. Không chỉ thế, thực hiện tốt chính sách, pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN còn góp phần quan trọng vào thực hiện có hiệu quả các chính sách an sinh.

Lao động nông thôn làm việc tại Nhà máy chế biến gạo xuất khẩu huyện Hồng Dân.

Nhiều doanh nghiệp không tham gia

Năm 2019, số người tham gia BHXH, BHYT, BHTN là 726.676 người. Tuy nhiên, nếu so với kế hoạch đề ra, việc phát triển các đối tượng tham gia BHXH, BHYT, BHTN chỉ mới đạt 94,6% kế hoạch và giảm 20.667 người so với năm 2018.

Trong đó, số người tham gia BHYT giảm một phần là từ việc tỷ lệ hộ nghèo ở các địa phương giảm nên ngân sách không còn hỗ trợ mua BHYT. Song, về chủ yếu vẫn là ý thức chấp hành pháp luật của các doanh nghiệp, đơn vị sử dụng lao động chưa nghiêm. Cụ thể, số đối tượng tham gia BHXH, BHYT, BHTN bắt buộc năm qua chỉ có 38.741 người, đạt 89,02% kế hoạch.

Một nghịch lý khác là nhiều địa phương đã được công nhận hoàn thành nông thôn mới kiểu mẫu (với tiêu chí tỷ lệ người dân tham gia BHYT đạt từ 95% trở lên), nhưng số hộ tham gia BHYT ở các địa phương này lại giảm! Đơn cử như huyện Phước Long, số người tham gia BHYT năm 2019 chỉ đạt hơn 82%.

Qua thống kê thực trạng doanh nghiệp tham gia BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động ở nhiều địa phương trong tỉnh cho thấy, phần lớn doanh nghiệp chỉ tham gia để đối phó, hoặc dùng nhiều hình thức “lách luật” bằng cách xếp lao động vào nhóm thời vụ để không phải thực hiện nghĩa vụ mua và đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động. Có thể kể đến Đông Hải, năm 2019 toàn huyện có 120 doanh nghiệp sử dụng 1.577 lao động, thế nhưng, chỉ có 20 doanh nghiệp tham gia BHXH, BHYT, BHTN (chiếm 16,66%), còn lại 100 doanh nghiệp chưa tham gia!?

Công nhân chế biến thủy sản xuất khẩu tại TP. Bạc Liêu. Ảnh: L.D

Tăng cường công tác phối hợp

Để giải quyết bất cập và thực hiện tốt Luật Lao động, Luật BHXH, đặc biệt là bảo vệ các quyền và lợi ích chính đáng cho người lao động, năm 2019, một số địa phương đã có cách làm hay và xem đây là mô hình cần được nhân rộng. Điển hình là UBND huyện Đông Hải ban hành công văn chỉ đạo các ngành, địa phương tập trung tuyên truyền và thực hiện tốt Nghị quyết số 05 (của Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao) hướng dẫn về tội gian lận BHXH, BHYT, BHTN và tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động của Bộ luật Hình sự.

Đồng thời chỉ đạo Phòng LĐ-TB&XH huyện phối hợp với các ngành, đoàn thể, BHXH huyện trong việc kiểm tra, giám sát tình hình tham gia BHXH, BHYT, BHTN tại các doanh nghiệp. Tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN nhằm nâng cao nhận thức của người sử dụng lao động, người lao động về quyền lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm khi tham gia BHXH, BHYT, BHTN; phát triển, mở rộng đối tượng tham gia BHXH, BHYT, BHTN trên địa bàn huyện. Thành lập tổ thanh tra liên ngành để thanh tra đơn vị, doanh nghiệp vi phạm quy định về việc đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động. Kiên quyết xử phạt vi phạm hành chính đối với doanh nghiệp chây ỳ, nợ đọng, cố tình không đóng BHXH, BHYT, BHTN hoặc đóng không hết số lao động. Lập thủ tục, hồ sơ chuyển cơ quan điều tra xử lý theo quy định của pháp luật.

Bên cạnh đó, UBND huyện giao cho Chi cục Thuế huyện tăng cường phối hợp, trao đổi thông tin giữa cơ quan Thuế và cơ quan BHXH; cung cấp dữ liệu đăng ký thuế và quyết toán thuế thu nhập cá nhân của các doanh nghiệp trên địa bàn huyện cho BHXH huyện; tuyên truyền, vận động doanh nghiệp thực hiện chính sách pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động, làm cơ sở xây dựng kế hoạch hàng năm trong công tác kiểm tra, thanh tra, đảm bảo các doanh nghiệp đóng đúng, đóng đủ số lao động được tham gia BHXH, BHYT, BHTN. Đồng thời BHXH thông tin về tình hình đóng BHXH, BHYT, BHTN của các doanh nghiệp để cơ quan Thuế làm cơ sở giảm trừ thuế thu nhập cho người lao động theo quy định.

Cơ quan BHXH huyện chủ động phối hợp với các ngành liên có liên quan, tăng cường công tác tuyên truyền về Luật BHXH, Luật BHYT, Luật Việc làm đến các doanh nghiệp trên địa bàn, nhằm thay đổi nhận thức của chủ sử dụng lao động, người lao động, hiểu biết về quyền lợi, trách nhiệm và nghĩa vụ khi tham gia BHXH, BHYT, BHTN. Phối hợp với Chi cục Thuế huyện trao đổi thông tin, lấy dữ liệu của các doanh nghiệp trên địa bàn làm cơ sở thành lập đoàn kiểm tra, đôn đốc doanh nghiệp tham gia đầy đủ BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động. Kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý nghiêm đối với các doanh nghiệp vi phạm, ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động; hoặc chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra để xử lý hình sự theo quy định của pháp luật. Phối hợp với cơ quan truyền thông, báo, đài cung cấp thông tin nêu gương các đơn vị thực hiện tốt chính sách, pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN; phản ánh các doanh nghiệp thiếu trách nhiệm, chưa tham gia BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động, hoặc tham gia không hết số lao động.

UBND huyện cũng đã chỉ đạo UBND các xã, thị trấn tăng cường phối hợp với ngành chức năng, tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN đến các doanh nghiệp đóng trên địa bàn nhằm nâng cao nhận thức của người sử dụng lao động, người lao động về quyền lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm khi tham gia BHXH, BHYT, BHTN. Tạo điều kiện thuận lợi khi có đoàn kiểm tra, thanh tra của tỉnh, huyện trong việc kiểm tra, thanh tra tình hình thực hiện chính sách, pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN tại các doanh nghiệp trên địa bàn địa phương quản lý.

Nhờ thực hiện những giải pháp quan trọng trên, số người tham gia BHXH, BHYT và BHTN huyện Đông Hải năm 2019 hoàn thành và vượt chỉ tiêu trên giao. Qua đó cho thấy, việc tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo và phối hợp chặt chẽ giữa các ngành, địa phương sẽ góp phần quan trọng vào thực hiện có hiệu quả chính sách, pháp luật và công tác an sinh xã hội.

Ngọc Trung