ASEAN vướng bẫy thu nhập trung bình

Bẫy thu nhập trung bình ngày càng được nhắc tới nhiều trong bối cảnh nguy cơ suy thoái kinh tế kéo dài ở các nước thu nhập trung bình trong ASEAN, trong đó sự phụ thuộc ngày càng tăng vào các công ty đa quốc gia (MNC) nước ngoài.

Dây chuyền sản xuất điện thoại Samsung ở Thái Nguyên. Ảnh minh họa: TTXVN

Bẫy thu nhập trung bình là sự tăng trưởng kinh tế chậm lại kéo dài đối với một quốc gia ở giai đoạn thu nhập trung bình. Năm 2010, Chính phủ Malaysia chính thức thừa nhận rằng họ bị mắc kẹt trong bẫy thu nhập trung bình. Do đó, Chính phủ gần đây đã trì hoãn mục tiêu đưa quốc gia này thành nền kinh tế có thu nhập cao vào năm 2024. Tăng trưởng kinh tế của Thái Lan đã chậm lại 1% trong năm 2011 do lũ lụt nghiêm trọng. Nâng cấp công nghiệp trì trệ ở các nước ASEAN thường liên quan đến việc không tích lũy được nguồn nhân lực công nghiệp, liên kết công nghiệp yếu, cũng như không đủ năng lực nghiên cứu và phát triển (R&D).

Theo nhà kinh tế Kumagai, ở các nước đang phát triển, sự phụ thuộc vào các MNC nước ngoài có thể gây ra nhiều hạn chế. Một mặt, nó có thể là một bước ngắn để phát triển công nghiệp và công nghệ. Các nước đang phát triển thường không có khả năng tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu mà không có sự hỗ trợ của các MNC nước ngoài. Các nước đang phát triển cũng được hưởng lợi từ sự lan tỏa công nghệ xuất phát từ các MNC chuyển giao kiến thức cho các nước sở tại để hỗ trợ sản xuất với chi phí thấp hơn.

Mặt khác, các MNC có thể cản trở khả năng các quốc gia có thu nhập trung bình tích lũy kiến thức công nghiệp bằng cách kiểm soát dòng chảy kiến thức. Tốc độ chuyển giao kiến thức của các MNC nước ngoài cho nước sở tại chậm hơn so với các MNC của chính nước sở tại, nơi tiến hành R&D. Trong khi sự phụ thuộc vào các MNC nước ngoài là một yếu tố chính dẫn đến bẫy thu nhập trung bình ở các nước ASEAN, các MNC lại nắm giữ quyền quyết định. Theo ông Kumagai, các nước ASEAN phải xem xét lợi ích và thách thức của cả MNC trong nước và nước ngoài, cho phép các nền kinh tế của họ tăng trưởng chậm nhưng chắc và tăng dần lên các bậc thang của R&D.

H.L.K (tổng hợp từ nguồn SGGPO)