Áp dụng pháp luật của cơ quan hành chính nhà nước cấp xã: Cần nhận thức cho đúng

>>Khi cấp xã bác đơn yêu cầu của công dân

Trong câu chuyện liên quan đến vấn đề bác đơn yêu cầu của ông Phan Văn Út (nhân vật trong bài viết “Khi cấp xã bác đơn yêu cầu của công dân” đăng trên báo Bạc Liêu số 3196, ngày 8/8/2019) do UBND thị trấn Phước Long ban hành, đã không có tiếng nói chung trong nhận thức pháp luật ngay tại cơ sở. Đây cũng là vấn đề nóng, mà có thể không riêng gì một đơn vị cấp xã như nội dung bài báo đã đề cập.

Khi thực hiện bài viết này, chúng tôi phải thừa nhận một điều, đối với quá trình thực hiện các công việc như thẩm tra, xác minh tìm hiểu nguyên nhân phát sinh tranh chấp, thu thập giấy tờ, tài liệu có liên quan do các bên cung cấp về nguồn gốc đất tranh chấp, quá trình sử dụng đất và hiện trạng sử dụng đất liên quan đến tranh chấp của ông Phan Văn Út… UBND thị trấn Phước Long thực hiện khá bài bản, thậm chí là rất sâu sát. Tìm hiểu sự việc, từ cấp chính quyền đến cấp ủy đảng đều nắm rõ sự việc, có quan điểm rõ ràng với vấn đề giải quyết. Nếu chỉ dừng lại ở việc xác lập hồ sơ, tổ chức hòa giải và ghi nhận kết quả hòa giải theo đúng quy định thì chắc chắn, câu chuyện sẽ không có gì đáng nói.

Nội dung bài viết đăng trên báo Bạc Liêu số ra ngày 8/8/2019. Ảnh: K.K

Rõ ràng hơn trong câu chuyện giải quyết tranh chấp đất đai tại thị trấn Phước Long, dường như chính quyền địa phương và đương sự không có tiếng nói chung. Trong khi ông Phan Văn Út cho rằng, việc thị trấn Phước Long bác đơn như vậy là xâm hại nghiêm trọng đến quyền lợi của ông, ông nhất quyết không đồng ý, thì địa phương vẫn khăng khăng cho rằng, việc bác đơn ở đây mang ý nghĩa đã giải quyết đúng, đảm bảo không sai trong nội dung tranh chấp bằng những diễn giải từ di chúc của ba mẹ ông Phan Văn Út, đến những căn cứ pháp lý liên quan đến quyền sử dụng đất để đưa ra kết luận bác đơn của ông Út.

Thế nhưng, vấn đề quan trọng hơn lại không được nhận thức đúng, nó liên quan đến thẩm quyền! Pháp luật không trao thẩm quyền thì sao có thể áp dụng pháp luật? Theo quy định của pháp luật, chính quyền cấp xã không có quyền bác đơn của công dân mà không tiến hành hòa giải, nhưng UBND thị trấn Phước Long vẫn bảo lưu quan điểm của mình. Liệu còn có bao nhiêu chính quyền cấp xã có cùng nhận thức như trên?!

Quá bức xúc vì quyền lợi của mình bỗng dưng bị hạn chế, lại chưa tìm được tiếng nói chung giữa công dân với chính quyền địa phương, ông Phan Văn Út khởi kiện Văn bản số 10 do UBND thị trấn Phước Long ký ban hành ngày 19/6/2019 với nội dung bác đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp của ông ra Tòa án nhân dân huyện Phước Long. Nội dung yêu cầu Tòa án xem xét hủy Văn bản số 10 trái thẩm quyền và buộc Chủ tịch UBND thị trấn Phước Long thụ lý đơn yêu cầu tranh chấp đất đai của ông, tổ chức hòa giải theo đúng quy định pháp luật. Đơn đã được Tòa án thụ lý.

Ngày 7/8/2019, ông Nguyễn Trung Trực - Chánh án Tòa án nhân dân huyện Phước Long xác định với báo chí, đây là vụ kiện hành chính. Mặc dù Văn bản số 10 không thể hiện rõ là thông báo, công văn hay quyết định, nhưng nội hàm của văn bản này lại mang tính chất của một văn bản áp dụng pháp luật của cơ quan hành chính nhà nước tại cơ sở. Nội dung đó trực tiếp ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của ông Phan Văn Út, nên ông Út có quyền khởi kiện. Qua xem xét hồ sơ khởi kiện của ông Phan Văn Út, Tòa án nhân dân huyện Phước Long xác định thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nên đã thụ lý theo đúng quy định. Còn kết quả giải quyết như thế nào, phải đợi đến ngày mở phiên tòa xét xử.

...............................................................................................................................................................................................................................

Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai của cấp xã được quy định ra sao?

Bà Phan Phương Thảo - Trưởng phòng Phổ biến giáo dục pháp luật (Sở Tư pháp) cho biết: Theo Điều 203, Luật Đất đai 2013, khi các bên tranh chấp đất đai mà hòa giải không thành tại UBND cấp xã thì chuyển đến Tòa án nhân dân hoặc UBND cấp huyện, cấp tỉnh giải quyết, tùy thuộc vào chủ thể và các điều kiện về giấy chứng nhận, giấy tờ về quyền sử dụng đất mà cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai là khác nhau. Như vậy, trong tranh chấp đất đai, UBND cấp xã chỉ có thẩm quyền hòa giải tranh chấp và hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã là thủ tục bắt buộc, nếu muốn khởi kiện tại Tòa án hoặc yêu cầu UBND cấp huyện, cấp tỉnh giải quyết thì phải trải qua bước hòa giải tại UBND cấp xã nơi có đất tranh chấp.

Bên cạnh đó, theo quy định tại Điều 88 của Nghị định số 43/2014/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai quy định: Khi nhận được đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai, UBND cấp xã có trách nhiệm thực hiện các công việc như thẩm tra, xác minh tìm hiểu nguyên nhân phát sinh tranh chấp, thu thập giấy tờ, tài liệu có liên quan do các bên cung cấp về nguồn gốc đất, quá trình sử dụng đất và hiện trạng sử dụng đất; thành lập Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai để thực hiện hòa giải; tổ chức cuộc họp hòa giải có sự tham gia của các bên tranh chấp, thành viên Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

Kết quả hòa giải tranh chấp đất đai phải được lập thành biên bản. Biên bản hòa giải phải có chữ ký của Chủ tịch Hội đồng, các bên tranh chấp có mặt tại buổi hòa giải, các thành viên tham gia hòa giải và phải đóng dấu của UBND cấp xã; đồng thời phải được gửi ngay cho các bên tranh chấp và lưu tại UBND cấp xã… Trường hợp hòa giải không thành hoặc sau khi hòa giải thành mà có ít nhất một trong các bên thay đổi ý kiến về kết quả hòa giải thì UBND cấp xã lập biên bản hòa giải không thành và hướng dẫn các bên tranh chấp gửi đơn đến cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp tiếp theo.

...............................................................................................................................................................................................................................

Kim Tuấn