THIẾT CHẾ VĂN HÓA: ĐIỂM SÁNG CHO PHONG TRÀO VĂN HÓA Ở CƠ SỞ

Xây dựng, hoàn thiện và đưa vào hoạt động các thiết chế văn hóa (TCVH) là góp phần gìn giữ những giá trị của nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. TCVH hoạt động hiệu quả sẽ tạo ra những điểm sáng cho phòng trào văn hóa ở cơ sở, phát huy tối đa được các công năng của công trình cơ sở vật chất văn hóa lâu nay được Nhân dân quan tâm.

Với sân bãi rộng, Trung tâm Văn hóa - Thể thao xã Long Thạnh (huyện Vĩnh Lợi) là điểm thu hút nhiều hoạt động rèn luyện thể lực của các bạn trẻ trên địa bàn (ảnh chụp trước thời gian thực hiện giãn cách xã hội).

Khó khăn về quỹ đất, vốn đầu tư, cơ chế hoạt động là câu chuyện dài tập khi đề cập đến TCVH, không chỉ Bạc Liêu mà còn ở nhiều địa phương trên cả nước. Khắc phục khó khăn để TCVH hoạt động hiệu quả là nỗ lực đáng ghi nhận của ngành Văn hóa từ tỉnh đến cơ sở những năm gần đây.

Phòng thư viện của Trung tâm Văn hóa - Thể thao xã Long Thạnh (huyện Vĩnh Lợi) là điểm đọc sách lý tưởng của nhiều học sinh (ảnh chụp trước thời gian thực hiện giãn cách xã hội). Ảnh: Duy Thanh

Từ chuyển đổi công năng…

Những ngày thực hiện giãn cách xã hội, chùa Xiêm Cán (xã Vĩnh Trạch Đông, TP. Bạc Liêu) yên ắng so với ngày thường. Chùa tạm gác sinh hoạt tín ngưỡng tập trung đông người, giảm lượng khách đông đảo như vốn có.

Gần 10 năm nay, ngoài chức năng là nơi sinh hoạt tín ngưỡng của đồng bào phật tử Khmer, điểm du lịch hấp dẫn đón bước chân tham quan, hành hương của người dân trong và ngoài tỉnh nói chung; chùa Xiêm Cán còn được ngành chức năng và chính quyền địa phương chuyển đổi công năng thành một TCVH. Đó là tính mốc thời gian năm 2012, khi chùa được bố trí thêm các hạng mục thư viện, nhà trưng bày, hội trường, sân khấu. Người dân đến đây vừa sinh hoạt tín ngưỡng, vừa được tiếp nhận để nâng cao nhận thức về các giá trị văn hóa độc đáo mà địa phương đã và đang góp phần gìn giữ. Đó là nhiều hiện vật, tranh ảnh liên quan đến truyền thống lịch sử - văn hóa, những bộ nhạc cụ dân tộc, sách vở, tài liệu, báo tiếng Khmer để cán bộ, người dân mọi thành phần, lứa tuổi đến nghiên cứu, tìm hiểu. Ngày lễ tết, đây còn là điểm sinh hoạt văn hóa - văn nghệ - “món ăn tinh thần” không thể thiếu của đồng bào Khmer sau những giờ lao động vất vả.

Chị Nguyễn Tố Quyên - Phó trưởng phòng Quản lý Văn hóa, Thông tin và Gia đình (Sở VH-TT-TT&DL), cho biết: “Trong các chuyến thẩm định TCVH tại một số địa phương, nhận thấy cơ sở gặp khó khi thực hiện quy định chuẩn trong xây dựng trung tâm văn hóa xã và nhà văn hóa ấp, Sở đã khảo sát thực tế tìm các loại hình thiết chế khác thay thế cho chức năng hoạt động sinh hoạt văn hóa cộng đồng như: đình, chùa, đền thờ, nhà thờ... Bởi đây cũng chính là những mô hình TCVH truyền thống, các giá trị đạo đức, giá trị truyền thống của dân tộc được TCVH này bảo tồn, phát huy. Qua các mô hình hoạt động sinh động thì TCVH truyền thống vẫn có thể hội nhập, phát huy tốt trong đời sống văn hóa hiện đại”. Từ giải pháp này, đến nay đã có 15/49 xã áp dụng mô hình các TCVH thay thế, hoạt động hiệu quả, đáp ứng về tiêu chí theo quy định Bộ VH-TT&DL.

Ngoài ra, Sở VH-TT-TT&DL còn trực tiếp làm việc với các địa phương khảo sát tất cả các quỹ đất và công trình (trường học, cơ sở y tế đã chuyển đơn vị mới) chuyển đổi chức năng thành TCVH tạm thời để đảm bảo các tiêu chí quy định trong hoàn cảnh khó khăn chung của tỉnh về quỹ đất và nguồn vốn đầu tư cho lĩnh vực còn hạn chế. Theo đó, có 10/49 xã áp dụng thực hiện mang lại hiệu quả.

Chùa Xiêm Cán không chỉ là nơi sinh hoạt tôn giáo, tín ngưỡng mà còn là điểm sáng văn hóa với sự đầu tư các hạng mục văn hóa đa dạng, phong phú (ảnh chụp trước thời gian thực hiện giãn cách xã hội). Ảnh: H.T

 …Đến đa dạng hóa hoạt động

Trung tâm Văn hóa - Thể thao xã Long Thạnh (huyện Vĩnh Lợi) nằm trên tuyến Quốc lộ 1A, phía đối diện cách trung tâm hành chính xã chừng 200m. Anh Nguyễn Hữu Trường - cán bộ quản lý trung tâm vẫn hàng ngày đến đây làm những công việc chuyên môn cũng như bảo quản toàn khu để khi hết giãn cách, trung tâm tiếp tục chức năng vốn có. Anh Trường cho biết: “Bình thường, nhất là thời gian vào năm học thì nơi này thu hút rất đông học sinh. Một số em nhà xa trường nên giờ giải lao, giờ nghỉ trưa các em vào đây để nghỉ ngơi, đọc sách. Buổi tối ở đây còn là sân chơi rèn luyện thể chất, điểm học võ thuật của hàng trăm bạn trẻ. Trung tâm có thiết kế một góc vui chơi cho trẻ em nên nhiều phụ huynh cũng thường đưa con đến đây…”. Một phòng thư viện, một sân chơi thể thao, một phòng truyền thống để các bạn trẻ tìm hiểu về lịch sử, sân khấu ngoài trời có mái che phục vụ văn nghệ cho bà con…, trung tâm đã trở thành điểm sáng văn hóa trên địa bàn.

Hoạt động của Trung tâm Văn hóa - Thể thao xã Long Thạnh đã trở thành mô hình điểm, phát huy tối đa các cơ sở vật chất được đầu tư, không gây lãng phí nên đây được xem là điểm đến để các đơn vị khác trao đổi, học tập, trong đó có cả một số tỉnh bạn. Điều đáng nói là các hoạt động cụ thể không có trong văn bản hướng dẫn và quy định của Bộ VH-TT&DL, mà dựa trên cơ sở đặc thù địa phương, nhu cầu của người dân sở tại.

Hệ thống TCVH góp phần thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, nhất là trong xây dựng nông thôn mới. Tiêu chí nhà văn hóa, khu thể thao xã đạt chuẩn là một trong 19 tiêu chí trong xây dựng nông thôn mới, tạo điều kiện để người dân nông thôn nâng cao mức thụ hưởng văn hóa. Bên cạnh đó, đối với các di sản văn hóa của dân tộc hiện nay nói chung, hệ thống TCVH nói riêng, ngoài việc quan tâm đầu tư xây dựng, bảo tồn còn cần một đội ngũ quản lý vừa có tâm, vừa có tầm cùng với Nhân dân địa phương là chủ thể, khách thể để xây dựng và phát huy hiệu quả các TCVH. Vì vậy, hướng dẫn về quản lý và hoạt động TCVH, giúp cán bộ quản lý hiểu hơn về tầm quan trọng của TCVH để chỉ đạo, điều hành hiệu quả cũng là điều mà ngành Văn hóa luôn quan tâm.

Hệ thống TCVH còn giữ vai trò quan trọng trong tổ chức các hoạt động tuyên truyền nhiệm vụ chính trị - xã hội ở địa phương. Các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến được với quần chúng nhân dân một phần là nhờ hệ thống TCVH cơ sở.

CẨM THÚY