Rường cột nước nhà với cuộc chiến chống “xâm lăng văn hóa”

Bài 2: “Thế giới ảo” không hoàn toàn là thủ phạm!

>>Bài 1: Bức tranh buồn

Một khi các giá trị văn hóa (VH) truyền thống của dân tộc bị mai một, xói mòn thì các “vi-rút” VH độc hại sẽ dễ dàng xâm nhập, tạo nên những “ung nhọt” gây nhức nhối, di căn đến tư tưởng, bào mòn tinh thần của giới trẻ. Thế nhưng, “thế giới ảo” hay khoảng trống trong công tác quản lý chỉ là phần nổi, mấu chốt vấn đề chính là lỗ hổng về nhận thức, sự yếu kém về bản lĩnh, thiếu tinh thần trách nhiệm, nhạy cảm chính trị ở một bộ phận “rường cột nước nhà” hiện nay.

Những “miếng mồi ngon”

Thực chất, “xâm lăng VH” cũng là một hình thức, thủ đoạn ẩn mình trong chiến lược “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch nhằm chống phá cách mạng Việt Nam trên lĩnh vực tư tưởng, VH. Qua đó, hòng làm lệch chuẩn hệ giá trị VH và chuẩn mực con người Việt Nam, dẫn tới nguy cơ làm thay đổi bản chất chế độ, làm mất vai trò lãnh đạo của Đảng.

Đối tượng “xâm lăng VH” hướng tới chính là lớp trẻ đang trong quá trình phát triển và hoàn thiện nhân cách, bản lĩnh chưa vững vàng, còn ít kinh nghiệm sống. Các phần tử xấu dùng nhiều thủ đoạn tinh vi, chiêu trò thâm hiểm tấn công vào tâm lý theo phương châm “mưa dầm thấm lâu”. Chúng lợi dụng các phương tiện thông tin, truyền thông để truyền bá các sản phẩm VH xấu, độc, ngoại lai, cùng những hành vi phản nhân văn, phi tiến bộ để tác động vào tâm lý, sở thích, kích thích những ham muốn vật chất tầm thường trong giới trẻ. Qua đó, từng bước làm thay đổi các thang giá trị xã hội, đạo đức, lối sống, làm cho họ xao nhãng nghĩa vụ, trách nhiệm. Chúng còn lợi dụng các VH phẩm độc hại khơi dậy bản năng thấp hèn, chạy theo lạc thú, lợi ích vật chất, chỉ lo “cái tôi” mà quay lưng lại với VH truyền thống và những giá trị tốt đẹp của dân tộc.

Cùng với việc công kích chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chúng còn ra sức xuyên tạc chủ nghĩa yêu nước Việt Nam; phủ nhận giá trị của hai cuộc kháng chiến vệ quốc nói riêng và sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc của dân tộc ta nói chung. Chúng ra rả tuyên truyền các giá trị VH phương Tây; đề cao chủ nghĩa cá nhân, chủ nghĩa cơ hội, hạ bệ những tác phẩm đỉnh cao chứa đựng sâu sắc tính nhân văn, chủ nghĩa yêu nước, chủ nghĩa anh hùng cách mạng của Nhân dân ta… tiến tới phủ nhận sự lãnh đạo của Đảng đối với VH - văn nghệ.

Nhìn vào lát cắt nhỏ của VH là thị trường phim tại Việt Nam hiện nay, kể cả phim chiếu rạp hay chiếu trên các nền tảng xuyên biên giới thì phim nước ngoài vẫn ở địa vị thống trị. Trong những bộ phim đó, tốt có, xấu có, không phù hợp với suy nghĩ, lối sống người Việt cũng có. Vô hình trung, các giá trị của dân tộc trở thành cổ hủ, lạc hậu và dần bị mai một. Đó là chưa kể những bộ phim “cài cắm” hay vô tình có những chi tiết sai sót, xuyên tạc về lịch sử, thậm chí là xâm phạm chủ quyền lãnh thổ quốc gia.

Đơn cử như Netflix nhiều lần phát các bộ phim vi phạm nghiêm trọng chủ quyền lãnh thổ, xuyên tạc lịch sử dân tộc ta: “Gửi thời thanh xuân ấm áp của chúng ta”, “Một đời một kiếp”, “Little women”. Phim “Bà ngoại trưởng” dùng hình ảnh Hội An nhưng chú thích địa danh ở nước ngoài. Gần đây, bộ phim tài liệu “MH370: Chiếc máy bay mất tích” xuất hiện nội dung phản ánh không chính xác những đóng góp của Việt Nam trong công tác phối hợp tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn máy bay mất tích của Malaysia; hay bộ phim “Hướng gió mà đi” cũng xuất hiện nội dung vi phạm chủ quyền lãnh thổ. Nếu như trách công tác tiền kiểm, hậu kiểm thiếu chặt chẽ, triệt để dẫn đến khoảng trống để một số phim độc hại “lọt lưới” trên KGM; thì cũng không thể bỏ qua lỗi lớn của hiệu ứng đám đông, sùng ngoại, hời hợt trong thưởng thức các sản phẩm xuyên biên giới của giới trẻ.

Du khách tham quan Cụm nhà Công tử Bạc Liêu luôn thưa vắng các bạn trẻ. Ảnh: Đ.K.C

Thiếu trí tuệ, bản lĩnh khi hấp thu, tiếp biến VH

Khách quan mà nói, trong cuộc chiến chống “xâm lăng VH” có vai trò, trách nhiệm rất quan trọng của cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành trong quản lý, ngăn chặn sự thẩm lậu những sản phẩm VH độc hại; cũng như bảo tồn, phát huy để bản sắc VH dân tộc luôn là niềm tự hào mà mỗi người trẻ nâng niu, gìn giữ. Nhưng nhìn ở góc độ khách quan, trong nguy cơ lẫn hệ quả của sự “xâm lăng VH” thì không thể đổ lỗi hoàn toàn cho KGM, hay các nhà chức trách, mà căn nguyên xuất phát từ bản thân mỗi người trẻ.

Nếu như họ không thờ ơ với VH bản địa, có nhận thức đúng đắn, ý thức trách nhiệm, lòng tự hào, tự tôn dân tộc cùng bản lĩnh chính trị vững vàng, biết gạn đục khơi trong, tiếp nhận tinh hoa VH nhân loại một cách có chọn lọc, thì chắc chắn mọi sự “xâm lăng” không thể vượt qua ranh giới của “biên cương” VH, tư tưởng ở mỗi người. Đằng này, một bộ phận người trẻ lại chạy theo lối sống ngoại lai, lệch chuẩn đã vô tình (hoặc cố ý) biến mình thành nạn nhân của sự “xâm lăng VH” khi chỉ biết thỏa mãn nhu cầu cá nhân, bất cần quan tâm tốt - xấu, đúng - sai hay hệ lụy đối với quốc gia, dân tộc. Thật đau lòng khi có những bộ phim chiếu mạng xuyên tạc sự thật lịch sử, tuyên truyền xâm phạm chủ quyền lãnh thổ quốc gia, song chỉ cần có thần tượng của mình đóng vai chính thì một số người trẻ (trong đó có Bạc Liêu) vẫn tung hô, hâm mộ. Thậm chí, có những bạn trẻ bàng quan với những sự kiện chính trị, VH, xã hội của đất nước, nhưng sẵn sàng chi số tiền lớn và dãi nắng dầm mưa để góp mặt ở chương trình có “Idol” quốc tế của mình xuất hiện. Cũng vì nhận thức chưa đầy đủ, một số thanh niên hoang mang, khó định hướng giữa thông tin tích cực và tiêu cực trên KGM, chưa kể đến việc có thể kiểm soát đúng đắn cảm xúc và hành vi cá nhân trước các sự kiện. Chính họ là những người đang tham gia chi phối quá trình phân phối sản phẩm VH giải trí thông qua tính năng chia sẻ. Bởi vậy, nếu không có phông VH tốt thì rất dễ lan truyền các sản phẩm phi VH tới cộng đồng.

Hiện nay có một nghịch lý đang tồn tại (điều mà trước đó GS-TS. Hoàng Chí Bảo - Chuyên gia cao cấp, nguyên Ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương đã từng cảnh báo mạnh mẽ) trong lớp người trẻ là: “Nguy cơ “chết chìm” trong đại dương thông tin - KGM, nhưng vẫn thường xuyên “đói khát” về trí tuệ. Điều đó có nghĩa là sự “bội thực” thông tin giả đang đè nén con người, cản trở tìm kiếm sự thật chân chính, những hiện tượng chân thật, phản ánh bản chất thật trong khi những giả tưởng đánh lừa, xuyên tạc bản chất vẫn tràn ngập trên KGM”. Vì vậy, để bảo vệ lớp người trẻ trước “vi-rút” VH độc hại cần giúp họ định hướng thông tin, thực chất là định hướng giá trị sống, tâm hồn để họ vững vàng và bản lĩnh đón nhận thông tin đích thực, biết từ chối và phê phán những luồng thông tin xấu độc để tự bảo vệ mình, bảo vệ cộng đồng.

Trong một thế giới tràn ngập thông tin, vàng - thau lẫn lộn, các thuật toán thông minh có thể thao túng đám đông theo khuynh hướng mà công nghệ muốn, thì người trẻ cần được trang bị các kỹ năng mềm, những “bộ lọc” tỉnh táo để không a dua và bị dẫn dắt bởi hội chứng đám đông. Để làm được điều ấy cần đến nhiều giải pháp mang tính bền vững, huy động sự chung sức đồng lòng của cả hệ thống chính trị, cộng đồng xã hội và tinh thần tự giác của mỗi người trẻ để có đủ bản lĩnh chống lại họa “xâm lăng VH”.

Mai Khôi