Những đứa trẻ sống bất hợp pháp trên quê mẹ: Những vướng mắc cần tháo gỡ

Có những đứa trẻ cô đơn và lạc lõng, sống bất hợp pháp ngay trên quê mẹ. Chúng là những đứa con lai giữa mẹ là người Việt Nam với cha là người nước ngoài. Hoặc là những đứa con sinh ra từ những cuộc hôn nhân bất hợp pháp ngoài lãnh thổ Việt Nam. Dù là con đường nào, thì cuối cùng chúng cũng theo mẹ trở về quê ngoại, và trở thành những đứa trẻ nước ngoài ngay trên quê hương của mẹ chúng.

 Ảnh minh họa: T.L

NHỮNG ĐỨA TRẺ BẤT HẠNH

Cháu T.Y.L., sinh tháng 11/2015, quốc tịch Trung Quốc, mẹ là D.N.L (phường Nhà Mát, TP. Bạc Liêu). Cha mẹ Y.L ly hôn bên Trung Quốc, mẹ đưa em về quê nhà mấy năm nay. Lúc về, mẹ không mang được giấy tờ nhân thân của em, mấy năm nay ở Việt Nam nhưng em vẫn được coi là công dân Trung Quốc. Không thể làm giấy khai sinh lại, cũng không được bảo hộ như công dân Việt Nam. Em là một trong nhiều trường hợp trẻ em là con của những phụ nữ Việt lấy chồng nước ngoài, giờ phải chịu cảnh sống mà không có một tờ giấy “lận lưng”.

Thiệt thòi đủ đường từ việc không có giấy khai sinh tại Việt Nam, việc học hành cũng hạn chế, cũng không thể có được chế độ bảo hiểm y tế dành cho trẻ em, và rất nhiều câu chuyện bi hài khác.

Như câu chuyện của chị A. (tên đã được thay đổi) ngụ TP. Bạc Liêu, sau một thời gian bất hòa với người chồng Trung Quốc, chị A. trốn về nước mà không có thủ tục ly hôn, cũng không có giấy tờ mang về. Sống tại quê nhà, chị quen với một người đàn ông cùng quê, sống chung như vợ chồng và sinh được 2 đứa con. Thế nhưng, trên danh nghĩa, chị A. vẫn là vợ của người chồng Trung Quốc, những đứa trẻ này tuy không liên quan gì đến ông chồng Trung Quốc kia, nhưng chị A. cũng không thể làm giấy khai sinh cho chúng được. Bao nhiêu thiệt thòi khi bản thân rõ ràng là công dân Việt Nam, nhưng lại không được thừa nhận.

BAO GIỜ THÁO GỠ?

Tại TX. Giá Rai, tính những trường hợp mà ngành chức năng nắm được, có 46 trẻ em là con công dân Việt Nam với người nước ngoài, trong đó có 29 trường hợp không thể làm giấy khai sinh, còn lại 17 trường hợp đăng ký khai sinh nước ngoài.

Tại TP. Bạc Liêu, qua rà soát, còn 25 trường hợp trẻ sinh tại nước ngoài chưa đăng ký khai sinh được, chưa được cấp bất kỳ giấy tờ nào liên quan đến nhân thân. Các huyện khác trong tỉnh đều có những con số tương tự.

Tuy nhiên, theo đánh giá của những người quản lý và làm công tác về hộ tịch ở nhiều xã, phường, thị trấn trong tỉnh, đó chỉ là con số bề nổi, còn phần mà người dân không đi khai báo là một con số lớn hơn nhiều.

Điển hình như tại xã Vĩnh Trạch (TP. Bạc Liêu), có 8 trường hợp do người dân lên chính quyền trình báo, xin làm giấy khai sinh cho trẻ vì các cháu sắp đến tuổi đi học thì mới tổng hợp được, còn lại rất nhiều trường hợp che giấu, cố tình không khai báo. Hầu hết những trường hợp này đều không có hoặc có rất ít thông tin về người cha của trẻ, mẹ trốn về Việt Nam vì sống quá khổ, không có giấy tờ tùy thân cho con, cũng không liên hệ được với người cha ở nước ngoài…

Hay như trường hợp của chị Nguyễn Mỹ N. (ngụ ấp 4, xã Phong Thạnh A, TX. Giá Rai) có chồng Đài Loan, sinh được một bé trai và chưa đăng ký khai sinh. Hiện chị và con về Việt Nam sống từ năm 2015 đến nay. Chị N. cho biết không mang theo các loại giấy tờ của con chị về Việt Nam nên không đăng ký khai sinh tại Việt Nam được. Rất nhiều trường hợp tương tự ở nhiều phường, xã khác hiện vẫn không thể tháo gỡ.

Hiện tại, với những trường hợp trẻ em là con em của người nước ngoài với công dân Việt Nam, gặp vướng mắc như trên vẫn chưa được hướng dẫn để tháo gỡ. Trong khi rất nhiều trẻ khi theo mẹ về Việt Nam đã xác định sinh sống ổn định tại Việt Nam. Chúng đi học trường Việt, nói tiếng Việt, nhưng lại không có giấy tờ gì để chứng minh nhân thân, càng không được pháp luật Việt Nam bảo hộ. Thiệt thòi nhất là khi việc học cao hơn gần như không thể, nhiều em phải dừng lại ở việc biết đọc, biết viết. Con đường tương lai tiếp tục mờ mịt.

KIM KIM