Nâng tầm chùa Xiêm Cán trở thành di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia

Được đánh giá là một trong những ngôi chùa Khmer có lối kiến trúc lộng lẫy nhất Nam bộ, Ban quản trị chùa Xiêm Cán (xã Vĩnh Trạch Đông, TP. Bạc Liêu) vừa đề xuất với UBND tỉnh xem xét, hỗ trợ để nâng tầm lên di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia. Không chỉ là trung tâm sinh hoạt tín ngưỡng, nơi lưu giữ bản sắc văn hóa truyền thống của đồng bào Khmer và từng là cơ sở cách mạng, ngôi chùa có tuổi đời hơn 100 năm còn là điểm du lịch độc đáo của Bạc Liêu.
Chùa Kom Phir Sa Kor Prêk Chru (chùa Xiêm Cán) được các sư sãi, đồng bào phật tử địa phương xây dựng vào năm 1887, với vật liệu chính là cây lá rừng. Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, ngôi chùa là nơi nuôi giấu cán bộ cách mạng, một trong những trung tâm tập hợp lực lượng đấu tranh chính trị của quân ta. Trải qua những thăng trầm của lịch sử, chùa Xiêm Cán hôm nay đã được xây dựng khang trang nhưng vẫn lưu dấu những giá trị tinh hoa của kiến trúc, nghệ thuật Khmer truyền thống. Năm 2001, chùa được UBND tỉnh ra quyết định công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp tỉnh.
Thể hiện đầy đủ và đậm nét nhất vẻ đẹp kiến trúc nghệ thuật Khmer là ngôi chính điện. Trải qua hơn một thế kỷ, chính điện chùa Xiêm Cán dù đã nhiều lần trùng tu nhưng luôn giữ được vẻ nguy nghiêm, sừng sững với thời gian. Bên trong chính điện thờ tượng Phật Thích Ca cao lớn và nhiều bức tượng nhỏ là hóa thân của đức Phật. Trên trần và bốn bức tường xung quanh chính điện là những bích họa tuyệt đẹp về toàn bộ quá trình tu hành khổ luyện đến đắc đạo của Phật Thích Ca. Cùng với đó, những bức phù điêu đắp nổi hình tượng tiên nữ, chim thần Krud, chằn Yeak, đầu thần Bayon bốn mặt và những hoa văn, họa tiết sặc sỡ được chạm trổ công phu, tinh xảo… làm bật lên vẻ lộng lẫy cho ngôi chùa Khmer.

Ngôi chính điện của chùa Xiêm Cán (xã Vĩnh Trạch Đông, TP. Bạc Liêu). Ảnh: H.T

Không chỉ là “bảo tàng” văn hóa truyền thống của đồng bào Khmer, chùa Xiêm Cán còn là địa chỉ du lịch hấp dẫn trong mắt du khách phương xa. Để hòa mình vào sự phát triển chung của du lịch tỉnh nhà, chùa thường xuyên nâng cấp, xây dựng mới nhiều hạng mục, cải tạo cảnh quan môi trường, củng cố chất lượng các đội văn nghệ (đội nhạc ngũ âm, đội múa Rô-băm, đội múa Áp-sa-ra) phục vụ khách tham quan, quảng bá bản sắc văn hóa dân tộc Khmer.
Gần đây, trong buổi làm việc với lãnh đạo UBND tỉnh, Thượng tọa Dương Quân, Trụ trì chùa Xiêm Cán đã đề xuất tỉnh hỗ trợ, góp ý cho chùa tiếp tục hoàn thiện các điều kiện, tiêu chí theo quy định để tiến tới đề nghị xếp hạng là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia. Hiện, chùa đang khẩn trương tu bổ các công trình, hạng mục như: chính điện, giảng đường, tăng xá… với tổng kinh phí khoảng 3 tỷ đồng. Để đạt tiêu chí của di tích quốc gia, chùa đã mời các nghệ nhân có tiếng trong khu vực ĐBSCL về thi công nhằm đảm bảo các công trình, hạng mục từ lớn nhất đến nhỏ nhất, giữ giá trị cốt lõi của nghệ thuật kiến trúc Khmer truyền thống.
Thượng tọa Dương Quân cho biết: “Với quyết tâm của Ban quản trị và sự ủng hộ từ đồng bào phật tử, các công trình, hạng mục của chùa đang được đẩy nhanh tiến độ thi công. Dự kiến, lễ khánh thành chính điện sẽ được tổ chức vào tháng 2/2020. Trong quá trình xây dựng và phát triển, chùa Xiêm Cán luôn chú trọng gìn giữ, phát huy tinh hoa nghệ thuật kiến trúc để lưu lại cho thế hệ sau một công trình văn hóa độc đáo. Đồng thời, góp phần cùng tỉnh nhà quảng bá bản sắc văn hóa các dân tộc và phục vụ phát triển du lịch”.
Theo lãnh đạo Sở VH-TT-TT&DL, Sở sẽ sớm chỉ đạo Ban Quản lý di tích tỉnh phối hợp với Ban quản trị chùa Xiêm Cán để khảo sát, thẩm định các tiêu chí theo quy định của Luật Di sản văn hóa. Nếu đủ điều kiện sẽ tiến hành lập hồ sơ gửi Cục Di sản văn hóa đóng góp, tiếp đó trình UBND tỉnh xin hỗ trợ kinh phí xây dựng hồ sơ chính thức đề nghị Bộ VH-TT-TT&DL công nhận chùa là di tích cấp quốc gia.
Nếu trở thành di tích cấp quốc gia, hình ảnh chùa Xiêm Cán sẽ được nâng tầm, tạo điều kiện để tỉnh khai thác và xây dựng sản phẩm du lịch đặc thù của đồng bào Khmer. Bên cạnh đó còn góp phần thực hiện hiệu quả công tác bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc đồng bào Khmer.
HỮU THỌ