Thanh toán số: Được và chưa được!

Đi chợ, đi chơi, liên hệ giải quyết thủ tục hành chính (TTHC) không cần cầm theo tiền, thay vào đó là mang theo vật bất ly thân - chiếc điện thoại thông minh. Một bộ phận người dân Bạc Liêu đang dần thay đổi thói quen cũng như hình thành xu hướng thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM), góp phần mang lại những giá trị tốt đẹp cho xã hội cũng như sự phát triển của nền kinh tế số. Song xung quanh câu chuyện thanh toán số cũng còn đôi điều cần điều chỉnh!

Quét mã… trả tiền

Sau khi uống nước xong, nhóm bạn đang mặc đồng phục học sinh gọi chủ quán tính tiền. Nhân viên mang ra tờ hóa đơn có in mã QR để khách hàng quét mã thanh toán. Giao dịch thành công chỉ trong vài giây, quán cũng không còn phải đi lấy tiền hoàn lại phần trả dư của khách, dù số tiền khách phải thanh toán có nhiều con số lẻ! Thanh toán bằng cách thao trên các ứng dụng cài đặt trong điện thoại thông minh có kết nối Internet đã không còn xa lạ ở Bạc Liêu.

UBND Phường 3 (TP. Bạc Liêu) áp dụng thanh toán lệ phí chứng thực bằng quét mã QR. Ảnh: N.Q

Thực hiện Kế hoạch 206 của UBND tỉnh về triển khai Đề án phát triển TTKDTM tại Việt Nam giai đoạn 2021 - 2025 trên địa bàn tỉnh, các ngành, địa phương trong tỉnh đã phối hợp với các doanh nghiệp viễn thông, tổ chức tín dụng thành lập nhiều mô hình TTKDTM. Theo đó, tất cả 158 trường mầm non, mẫu giáo, THCS, THPT công lập trên địa bàn tỉnh triển khai thực hiện việc thu học phí không dùng tiền mặt, toàn bộ cơ sở khám, chữa bệnh trong toàn tỉnh đã áp dụng TTKDTM trong khám, chữa bệnh.

Cùng với đó, nhiều ngôi chợ 4.0, tuyến đường, khu dân cư TTKDTM (hoặc hạn chế thanh toán bằng tiền mặt) đã ra đời trong năm 2023. Đó là Chợ Bạc Liêu (có 78% tiểu thương ủng hộ thực hiện), chợ Phước Long, chợ Vĩnh Hưng, Trung tâm thương mại Vincom Trần Huỳnh… Riêng TP. Bạc Liêu đã xây dựng 9 tuyến đường TTKDTM. Để thuận tiện cho tổ chức, công dân trong việc thanh toán phí, lệ phí TTHC bằng phương thức không dùng tiền mặt, các đơn vị phường, xã của thành phố còn triển khai thanh toán bằng quét mã QR, ứng dụng iPayMobile và bố trí, phân công cán bộ, công chức thường xuyên hướng dẫn, tuyên truyền cho công dân khi đến làm thủ tục tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả giải quyết TTHC.

Nhiều thách thức cần vượt qua!

Song song đó, các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh còn triển khai thực hiện chi trả tiền chế độ cho đối tượng chính sách, đối tượng bảo trợ xã hội qua tài khoản ngân hàng, từng bước xóa bỏ phương thức thanh toán bằng tiền mặt. Theo số liệu của UBND TP. Bạc Liêu, đến cuối năm 2023, địa phương đã chi trả qua tài khoản cho trên 6.000 người với số tiền hơn 300 triệu đồng. Còn xã Phong Tân (TX. Giá Rai) đang phối hợp cấp thẻ ATM cho đối tượng chính sách, đối tượng bảo trợ xã hội để từ tháng 5/2024 sẽ chi trả qua ngân hàng.

Sau 1 năm đẩy mạnh triển khai thanh toán số, tổ chức, cá nhân trên địa bàn Bạc Liêu đã được sử dụng các sản phẩm, dịch vụ thanh toán tiện ích, như: thanh toán chạm bằng thẻ chip, thanh toán bằng quét mã QR, Mobile Money... Qua đó, dần thay đổi thói quen cũng như hình thành xu hướng TTKDTM. Trong năm 2024, tỉnh tiếp tục đẩy mạnh thực hiện TTKDTM, thúc đẩy sử dụng dịch vụ Mobile Money. Riêng với tỉnh lỵ, TP. Bạc Liêu phấn đấu 40% người dân sử dụng hình thức thanh toán điện tử hoặc mua hàng trực tuyến và ra mắt ít nhất 1 trung tâm thương mại/siêu thị hạn chế sử dụng tiền mặt trong giao dịch.

Để có thể đạt mục tiêu thanh toán điện tử, thúc đẩy phát triển kinh tế số thì Bạc Liêu cần khắc phục, vượt qua không ít thách thức. Thanh toán bằng quét mã QR còn bất tiện khi bên cung cấp sản phẩm, dịch vụ cần chụp ảnh màn hình của khách hàng, thậm chí là mượn điện thoại của khách để mang vào cho nhân viên thu ngân xem. Có trường học triển khai thu học phí, tiền ăn của học sinh qua chuyển khoản, nhưng chỉ làm được vài lần rồi ngưng. Bên cạnh đó, việc duy trì tuyến đường TTKDTM cũng cần được quan tâm hơn.

Bất cập nữa là, các máy rút tiền tự động đa phần nằm ở nội ô các đô thị, còn ở vùng nông thôn thì không có nên người dân xã Phong Tân muốn đi “lãnh” tiền chế độ qua tài khoản ngân hàng thì phải ra phường Hộ Phòng - cách nhà hơn chục cây số. Hạ tầng công nghệ thông tin chưa đảm bảo nên thanh toán điện tử không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Đặc biệt, người dân rất lo lắng về độ an toàn khi giao dịch không dùng tiền mặt bởi kiến thức, kỹ năng bảo đảm an toàn thông tin của nhiều người còn hạn chế và vấn nạn lừa đảo trực tuyến vẫn luôn rình rập.

Nguyễn Quốc