Bảo tồn, phát huy giá trị đờn ca tài tử trong học đường

Đây là chuyện không mới ở Bạc Liêu - nơi được mệnh danh là đất tài tử, là một trong những “cái nôi” của đờn ca tài tử (ĐCTT) Nam Bộ. Song, vì nhiều nguyên nhân nên mục tiêu đào tạo học trò trở thành những tài tử áo trắng vẫn còn nhiều gian nan. Vì vậy, để Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại này được bảo tồn, phát huy giá trị một cách đúng nghĩa trong học đường thì ngoài làm tốt chuyện dạy và học, còn cần nhiều giải pháp thiết thực.

Lớp hướng dẫn 20 bản Tổ Đờn ca tài tử dành cho nghệ nhân, giáo viên các trường trên địa bàn TP. Bạc Liêu.

LẮM CÁI KHÓ

Thời điểm sau khi nghệ thuật ĐCTT được UNESCO vinh danh, Trung tâm Văn hóa tỉnh từng phối hợp với Phòng GD-ĐT TP. Bạc Liêu tổ chức dạy bản chuẩn của “Dạ cổ hoài lang” tại một số trường tiểu học của thành phố. Một bài ca với thể loại hoàn toàn mới, cách luyến láy, lấy hơi khá khó dù tạo sự lạ lẫm ban đầu nhưng đã giúp các em tập làm quen với ĐCTT.

Tiếp đà, Trung tâm phối hợp với các trường THPT trong tỉnh lồng ghép biểu diễn các bài bản, tiểu phẩm tuyên truyền theo chủ đề trong buổi sinh hoạt chào cờ đầu tuần. Khi đó, chương trình đã góp phần làm mới nội dung sinh hoạt chào cờ, tạo không khí vui tươi và từng bước đưa ĐCTT đến gần hơn với học sinh (HS). Dẫu vậy, các hoạt động này sau đó không được các đơn vị duy trì, nhân rộng.

Trong năm 2022 và 2023, Trung tâm mở nhiều lớp dạy ca 20 bài bản Tổ ĐCTT tại các huyện, thị xã và thành phố. Ngoài nghệ nhân của các câu lạc bộ ĐCTT, đơn vị còn chú trọng truyền dạy cho các giáo viên môn Âm nhạc, Tổng phụ trách Đội của các trường học. Mặc dù học viên công tác ở các trường tham dự lớp này khá đông, nhưng để có thể đứng lớp dạy ĐCTT cho HS thì rất khó thực hiện.

Nghệ nhân Thu Tâm (Câu lạc bộ ĐCTT tỉnh) chia sẻ: “Do thời gian truyền dạy của mỗi lớp khá ngắn, từ khoảng 3 - 6 ngày nên học viên là giáo viên, Tổng phụ trách Đội của các trường chưa thể nắm hết các kiến thức, kỹ năng ca để dạy lại cho HS. Bên cạnh đó, nhiều trường cử giáo viên tham gia lớp dạy ĐCTT theo hình thức luân phiên nên nhiều người không được đào tạo liên tục dẫn đến thiếu hụt kiến thức, kỹ năng”.

Học sinh tham quan, tìm hiểu đờn ca tài tử tại Khu lưu niệm nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ và nhạc sĩ Cao Văn Lầu. Ảnh: H.T

ĐỂ HS YÊU THÍCH TRƯỚC KHI HỌC

Trong Kế hoạch thực hiện Đề án bảo tồn và phát huy giá trị ĐCTT trên địa bàn tỉnh năm 2024, việc đưa loại hình âm nhạc này vào giảng dạy, các hoạt động ngoài giờ lên lớp ở các trường tiểu học, THCS và THPT là một trong những nội dung quan trọng. Sở VH-TT&DL và Sở GD-ĐT được giao phối hợp lồng ghép giảng dạy, tổ chức các hoạt động biểu diễn, hoạt động giáo dục trải nghiệm, hướng nghiệp cho HS.

Ông Đặng Hữu Lộc - Phó Giám đốc Trung tâm Văn hóa tỉnh, cho biết: “Để mang ĐCTT vào trường học, việc truyền dạy cần đi từ những bước căn bản bởi các em HS chưa biết gì về loại hình này. Đồng thời, xây dựng giáo án giảng dạy phù hợp với HS từng cấp học, trong đó các em được hướng dẫn cách xướng âm, nhịp nhàng và tập tành từ những bài bản nhỏ. Tuy nhiên, trước khi bắt đầu dạy các em cách hát, biết về các loại đờn thì phải làm cho các em thấy yêu thích ĐCTT. Chẳng hạn như mời nghệ nhân giới thiệu về ĐCTT, thể hiện các bài cơ bản trong lễ chào cờ, sinh hoạt ngoại khóa để tình yêu ĐCTT dần dần hình thành trong HS”.

Thêm một việc nữa, để giảng dạy ĐCTT mang lại hiệu quả thì ngành Văn hóa, ngành Giáo dục cần tính toán thời gian bồi dưỡng, tập huấn giúp giáo viên dạy Âm nhạc nắm chuyên sâu hơn về ĐCTT. Bên cạnh đó, tăng cường đưa ĐCTT vào các phong trào văn nghệ, thi tìm hiểu về nghệ thuật ĐCTT, cho HS tham gia các hoạt động giáo dục, trải nghiệm tại Khu lưu niệm nghệ thuật ĐCTT Nam Bộ và nhạc sĩ Cao Văn Lầu.

Cố GS-TS Trần Văn Khê từng chia sẻ: Sự kiện ĐCTT được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại góp phần đánh thức thế hệ trẻ không bỏ quên những giá trị văn hóa quý báu của dân tộc. Tuy nhiên, để ĐCTT đến được với giới trẻ thì phải bắt đầu từ nhà trường.

HỮU THỌ